Ortaçağda Nahçivan’da Sufi Tarikatlarının Faaliyetlerini Gösteren Yer Adları / Place Names Showing the Activities of Sufi Sects in Nakhichevan in Medieval Age

Öz Yer adları yararlı bir coğrafi referans sistemidir. Bir yerden bahsederken tutarlı olmamızı sağlar. Toponimi, yer isimlerinin (toponimlerin), onların orijinlerinin, anlamlarının, kullanımlarının ve tiplendirmesinin bilimsel araştırmasıdır. Toponimi sözcüğü Yunanca tópos-yer ve ónoma-ad sözcüklerinden kaynaklanır. Bu adlar sayesinde bir bölgenin geçmişi hakkında birçok bilgi elde edebiliriz. Bir yere ad vermek oldukça önemli bir olgudur. Verilen o isimden bahse konu yerin kime veya kimlere ait olduğunu tespit edebilirsiniz. Yer adları sayesinde bölgenin inanç yapısı, bölgenin eski veya yeni bir yerleşim yeri olup olmadığını vb. özelliklerini de öğrenebilirsiniz. Bu nedenle insanlar hâkim oldukları topraklarda isim verirken bulunduğu yerin birçok özelliğini dikkate almakta ve o yerleşmeye kendi dil, kültür, örf ve adetlerine en uygun isimleri vermektedir. Bu sebeple, yerleşmenin coğrafi, tarihi ve genel karakterini tanımada rol oynayan yer adlarının önemi büyüktür. Bu çalışmada ise Nahçıvan bölgesindeki Hangâh, Hanağa Zaviyesi, Abdal, Bektaş vb isimlerin nasıl oluştuğu, Ortaçağlarda bulundukları coğrafyalardaki tarikat-tasavvuf ilişkisi ve sonuçları ele alınmıştır. Abstract Place names are useful geographical reference systems. They allow us to be consistent when we are talking about a place. Toponymy is the scientific research of place names, their origins, meanings, usages and typologies. Toponymy derives from Greek words ‘topos’- place and 'onoma’- name. Thanks to these names, we can get much information about the past of a region. Giving a name to a place is a notably important phenomenon. You can determine to whom the mentioned place belongs to from that name given. Owing to place names, you can also learn the features of the region such as its religious structure, whether it is an old or new settlement etc. Therefore while people giving names to the lands they rule, they take many features of the land into consideration and give names that are the most appropriate for their language, culture, customs and traditions. Hence, place names playing a role in recognition of the geography, history and general character of the settlement have a great importance. In this study, how the names such as Hangah, Hanaga Zawiyah, Abdal, Bektas etc. in Nakhichevan region have been formed, and the relation between sect and Sufism and its results in geographies they were in the Medieval Age have been discussed.