İRAN MEŞRUTİYET MECLİSİ'NİN BOMBALANMASINDAN BEYAZ TERÖR’E VLADIMIR PLATONOVIÇ LYAHOV

Meşrutiyetçilerin 12 Temmuz 1909'da Tahran'a girmesi ve Muhammed Ali Şah’ın Rusya Büyükelçiliğine sığınması üzerine İran Kazak Tugayı Komutanı ve Tahran’ın Askerî Valisi Vladimir Platonoviç Lyahov teslim oldu. Teslimiyetinin ardından şehri ele geçiren iki ordudan birinin komutanı olan Yeprem Han'ın ona hitaben "Buralı değilsin, peki neden ve kimin için bu kadar çaba sarf ediyorsun" dediği rivayet edilir. Bu sorunun cevabı çok açıktır. Lyahov, Rus idealine ve idaresine hizmet etmektedir. St. Petersburg’dan aldığı talimatlarla İran Meşrutiyetinin kalbi olan Meclis-i Millî’yi bombalamış ve meşrutiyet destekçileri ile amansız mücadelelere girmişti. I. Dünya Savaşı döneminde Kafkasya’da Rus ordusu için mücadele etmiş ve birliklerinin başında 1916 yılında Trabzon’u işgal etmişti. Bolşevik Devriminde Beyaz Ordu saflarında yine Rus idealleri için savaşmış, Temmuz 1919’da görevinden ayrılarak inzivaya çekilmiş ve 1920 yılında Batum şehrinde öldürülmüştü. XX. yüzyılın başlarında İran, Osmanlı ve Rusya tarihinde önemli izler bırakan Lyahov gerek mücadeleci kimliği gerek sert yöntemleri ve gerekse Rus ideallerine kökten bağlılığı ile ilmi bir ilgiyi hak eden bir şahsiyettir. Bu çalışmada Lyahov’un hayatı ve faaliyetleri Rusça, Farsça, Türkçe ve İngilizce kaynaklar ışığında ele alınmıştır