Język – pogranicze, języki – pogranicza

Rozważania o charakterze uogólniającym – w pierwszym obszarze dociekań (układ: język – pogranicze) – mają na celu naświetlenie ważniejszych współzależności między językiem i pograniczem, ściślej – odnośności wymiaru językowego i wielopłaszczyznowości treściowo-zakresowej i klasyfikacyjnej kategorii pogranicza. Zakres drugi omówień (relacja: języki – pogranicza) sprowadza się do ukazania korelacyjności (wielo)językowości z innymi sferami identyfikacyjnymi w oparciu o poświadczenia synkretycznych sprzężeń płaszczyzny językowej m. in. z wymiarem kulturowym, etnicznym, narodowościowym, politycznym, konfesyjnym, liturgicznym, społeczno-jednostkowym, psychologiczno-mentalnościowym, terytorialnym. Przedstawienie typologiczne tych odnośności pozwala uchwycić złożoność sytuacji językowej w wieloaspektowych uwarunkowaniach pograniczy.The first part of the paper in which we discuss the relation between language and borderland, offers some generalizing considerations that aim to shed light on the major dependencies between language and borderland. More specifically, we focus on the relatability of the linguistic dimension and the multiple layers of the content, scope and classification of the category of borderland. In the second part of the paper we address the relation between languages and borderlands and present the correlation between plurilingualism and other identifying spheres. The discussion is based on the attestation of a syncretic coupling of the linguistic layer with various other dimensions, including cultural, ethnic, national, political, confessional, liturgical, socio-individual, psychological, mentality-based and territorial. A typological presentation of those relatabilities enables us to capture the complexity of a linguistic situation in multifaceted determinants of borderlands.