Salutojenik Model ve Yaşlı Sağlığında Kullanımı

Nüfusun yaşlanması dünya çapında bir eğilimdir. İnsanlar artık daha uzun yaşadıkça, sakatlığın önlenmesi, fiziksel fonksiyonların sürdürülmesi, kronik hastalıklardan kaynaklanan komplikasyonların önlenmesi ve yaşanacak yıllar yerine yıllara yaşam katmak daha önemli hale gelmiştir. Tüm bunları sağlamak için yaşlı nüfusun sağlığının geliştirilmesine yönelik yaklaşımlar değer kazanmıştır. Bu kapsamda sağlığının geliştirilmesine yönelik geliştirilen birçok model yaşlı bireylerde de kullanılmıştır. Özellikle son otuz yılda sağlığın geliştirilmesi kavramı farklı boyutları ile ele alınmıştır. Bu süreçte, strese ve zorluklara rağmen neden bazı insanlar sağlıklı kalırken, diğerlerinin kalamadığı gibi kritik bir soruya yönelik açıklamalar üretilmiş ve salutojenik model formüle edilmiştir. Model, hastalığa neden olan faktörlerden ziyade sağlığın nedenlerine odaklanan tıbbi bir yaklaşımdır. Spesifik olarak model, sağlık, stres ve başa çıkma arasındaki ilişki ile ilgilenmektedir. Sağlık hizmetlerinde, model sağlığın geliştirilmesi müdahalelerine rehberlik etmek ya da sağlık hizmeti araştırmalarını yönlendirmek amacıyla kullanılabilmektedir. Bunun için, salutogenez paradigması belirli kavramlar, varsayımlar ve araçlar sunmaktadır. Salutojenik modelin spesifik kavramlarının, daha sonra sağlık bakımı alanına uygulanmak üzere daha ayrıntılı olarak belirtilmesine ihtiyaç vardır. Model, teorik olarak yaşlı bireylerde sağlığı sürdürmek ve geliştirmek adına değerli katkılar sağlamasına rağmen, bilimsel çevrede yeterince tanınmamaktadır. Bu gerçeklerden yola çıkarak derlemede, salutojenik modelin temel kavramlarını açıklamak ve modelin yaşlı sağlığının geliştirilmesinde kullanımına ilişkin bilgiler sunmak amaçlanmıştır. The aging of the population is a worldwide trend. As people are now living longer, the importance of preventing disability, maintaining physical functioning and preventing complications from chronic diseases and adding life to years rather than years to live has become increasingly important. In order to achieve all these, approaches to improve the health of the elderly population have gained value. In this context, many models developed to promote health have also been used in elderly individuals. Especially in the last thirty years, the concept of health promotion has been discussed with different dimensions. In this process, explanations for a critical question such as why some people remained healthy despite the stress and difficulties, others could not, wer