Anieli Marii Aleksandrowiczówny (1866-1946) działalność publiczna: Szkic do portretu działaczki oświatowej

Aniela Aleksandrowiczówna była aktywną polską działaczką oświatową. Pracę zawodową w szkolnictwie łączyła z aktywnością społeczną. Bez zbędnej przesady należy stwierdzić, że nie było wówczas organizacji, stowarzyszenia, instytucji oświatowej, w której nie zaznaczyłaby swego udziału (Związek Nauczycielek, Polskie Towarzystwo Pedagogiczne, Krajowa Delegacja Towarzystw Nauczycielskich, Towarzystwo Szkoły Ludowej, Towarzystwo Oświaty Ludowej, Towarzystwo Szkoły Ludowej). Wielokrotnie wypowiadała się na temat polonizacji szkolnictwa w zaborze austriackim, a korzystając z swobód autonomicznych skutecznie prezes ten realizowała w praktyce. Reprezentowała interesy zawodowe środowiska nauczycielskiego, m.in. przygotowując petycje do Sejmu Krajowego. Zasiadając w zarządzie Polskiego Muzeum Szkolnego zabiegała o wyposażenie szkół w pomoce naukowe. Aktywność wykazywała w stowarzyszeniach społecznych (Fundusz Burs Polskich, Towarzystwo „Ochrona Młodzieży”, PCK) i kobiecych (Zjednoczenie Polskich Chrześcijańskich Towarzystw Kobiecych, Towarzystwo Zwalczania handlu Dziewczętami, Towarzystwo Kolonii Wakacyjnych dla Dziewcząt), zabiegając o tworzenie miejsc pracy w ramach „przemysłu kobiecego”. Wykazywała znaczącą aktywność publicystyczną. Podczas I wojny światowej i walk o niepodległość uczestniczyła w akcjach na rzecz wspierania żołnierza polskiego (Komitet Opieki nad Żołnierzem-Polakiem, Towarzystwo Zagród dla Inwalidów Wojennych im. T. Kościuszki). Zajmowała się niesieniem pomocy ubogim i dzieciom (Polski Komitet „Dzieci na wieś”). W 1919-1927 zasiadała w Tymczasowej Radzie Miejskiej Lwowa. Politycznie związana była z obozem narodowym. Niniejszy szkic oparty został na materiałach źródłowych archiwalnych i publikowanych, szeroko wykorzystanej prasie, literaturze wspomnieniowej (pamiętnikarskiej) oraz opracowaniach naukowych.