Engelli Haklarına İlişkin Mücadele Sürecinde Engelli Aktivistlerin Aktivizme Yükledikleri Anlamlar ve Deneyimlerİ

Çalışmada aktivistlerin engelliliği ve engellilik aktivizmini nasıl tanımladıkları, aktivist olma amaçları ve süreçleri, aktivist faaliyetleri, bu faaliyetlerde karşılaştıkları kurumsal ve sosyal sorunların neler olduğu ve aktivist faaliyetlerde pandemi döneminin rolüne ilişkin değerlendirmeleri anlaşılmak istenmiştir. Çalışmanın amacı engellilik sosyolojisinin bakış açısı üzerinden şekillendirilmiş ve kuramsal olarak engelliliğin sosyal modeli ile insan hakları modelinden destek alınarak, elde edilen nitel veriler temellendirilmiştir. Nitel yöntem benimsenerek online derinlemesine görüşme tekniği kullanılmış ve veriler MAXQDA programında analiz edilmiştir. Çalışmada aktivistler engellilik tanımına ilişkin olarak bireyin kendi tercihinin önemsenmesi gerektiği düşüncesini benimsemektedirler. Aktivistler engellilik aktivizmini sorunların giderilmesi ve çözümlerin işlevsel olması yönünde değişimleri sağlayan ve hak temelli mücadele yapma olarak tanımlamışladır. Aktivist olmanın temel amacı değişimi talep etmek ve bunun için harekete geçerek engelli bireylerin lehine düzenlemeler yaratmak yönünde mücadele etmektir. Aktivistlerin bu amaç doğrulusunda benimsedikleri çeşitli yöntemler olmakla birlikte hem eylemlerini yerine getirmede hem de yöntemlerini işletmede çeşitli sosyal, kültürel, ekonomik, siyasal sorunlarla karşı karşıya kalmaktadırlar. Aktivistler engelli bireylerin karşılaştıkları sorunları ‘ayrımcılık’ ve ‘dışlanma’ temelinde betimlemişlerdir. Aktivistler pandemi döneminin engellilik aktivizminin hem olumlu hem de olumsuz bazı yeni süreçler doğurduğuna ilişkin düşüncelere sahiptirler. Bulgular Türkiye’de engelli aktivistlerin aktivizme ilişkin deneyimlerini, düşüncelerini, sorunlu gördükleri konuları ve değişim yaratılması gereken alanları anlamada ve yorumlamada genelleyici olmayan bazı ipuçları sunmuştur. In this study, it was aimed to understand how the activists define disability and disability activism, the objectives and processes of being an activist, their activist activities, the institutional and social problems they encounter in these activities, and their evaluations of the role of the pandemic period in activist activities. The aim of the study was shaped from the perspective of the sociology of disability and the gathered qualitative data was based theoretically by taking support from the social model of disability and the human rights model. By using the qualitative method, online in-depth interview technique was used and the data were