Plutarkhos’un De Tuenda Sanitate Praecepta/Ὑγιεινὰ Παραγγέλματα (Sağlığın Korunması Üzerine Tavsiyeler) Adlı Çalışması: Tıp Tarihi Bağlamında Bir İnceleme

Amaç: Çalışmanın amacı Plutarkhos’un De Tuenda Sanitate Praecepta/Ὑγιεινὰ παραγγέλματα (Sağlığın Korunması Üzerine Tavsiyeler) adlı yapıtını gündeme getirmek ve yazarın sağlığın değeri ve korunmasıyla ilgili söylem ve aktarımlarını Tıp Tarihi bağlamında değerlendirmektir. Yöntem: Çalışma, Plutarkhos’un 16 ciltten oluşan Moralia/Ἠθικὰ/Ethika olarak bilinen eserinin ikinci cildinde 213-293 sayfaları arasında yer alan De Tuenda Sanitate Praecepta adlı deneme yazısı üzerinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmada metin analizi yöntemi kullanılmıştır. Plutarkhos’un kültürel sınıfa yönelik olarak sağlığın değeri ve korunmasıyla ilgili tavsiyeleri saptanmış ve elde edilen bilgiler Tıp Tarihi ışığında incelenmiştir. Çalışma, Ocak-Mayıs 2024 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Çalışmada başvurulan kaynaklara yazarların kendi kütüphaneleri ve çevrimiçi kaynaklardan ulaşılmıştır. Bulgular: Bu değerlendirme sırasında; hekimin değerli olduğu düşüncesi, tıp-felsefe ilişkisi, humoral patoloji kuramı, zihin-beden ilişkisi, ölçülülük, harici hastalık, prognoz yaklaşımı, ruh kavramı, rüyalar, ses, mantık ve beden egzersizi, soğuk banyonun zararları, sıcak banyonun faydaları, beslenme, şarap tüketimi, etkili ilaçların kullanılmaması gerektiği ve yaşam tarzının önemi gibi konulara değinildiği saptanmıştır. Sonuç: Plutarkhos’un hekim olmamasına rağmen, Antik Çağ’ın tıp bilgisini oluşturan bazı temel kavramlara hâkim olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Başta Hippokrates, Platon ve Aristoteles olmak üzere önemli tarihi figürlere atıf yaptığı fark edilmiş olup çeşitli anlatılar, aforizmalar, tanıklıklar ve benzetmelerle metni çekici hale getirdiği ve okuyucunun ilgisini arttırdığı görülmüştür. Sağlığın korunması konusunda verdiği bilgiler, döneminin sayılır bir sağlık okuryazarı olarak anımsanmasını düşündürmektedir.