Ayman- ~ Eymen- “Korkmak, Utanmak” Fiili ve Türevleri Hakkında

“Korku” ve “utanma” duygularının fiilleri olan “korkmak” ve “utanmak”, tarihî Türk yazı dillerinde çeşitli sözcüklerle karşılanmıştır. Bu çalışmada tarihî dönem metinlerinde her iki anlamda da kullanılan ayman- ~ eymen- fiili konu edilmiştir. Söz konusu fiilin doğu ve batı Türklük sahası tarihî dönem metinlerindeki kullanımları incelenmiş, fonetik ve semantik ortaklıkları ile farklılıklarının açığa çıkarılması amaçlanmıştır. Çalışmanın sonucunda ayman- ~ eymen- fiilinin doğu ve batı sahası tarihî Türk yazı dillerinde kesintisiz olarak kullanıldığı ve yer aldığı tüm dönemlerde hem “korkmak” hem “utanmak” anlamlarında kullanıldığı tespit edilmiştir. Sözcüğe yaygın olarak ayman- ve eymen- şekillerinde tesadüf edilmekle birlikte ėymen-, ėmen- ve iman- şekillerine de rastlanmıştır. Bununla birlikte bu fiilden türeyen aymanç ~ eymenç “korku, utanç, utanma, çekingenlik, korkaklık”, aymançsız ~ eymençsiz “korkusuz, cesur; utanmaz”, eymenci “korkutucu, korkunç”, eymençlig “utanmış, utançlı”, eymenük “çekingen”, eymenmeklik “korkma, korku”, eymençi ~ eymenççi “korkak, ödlek”, eymenmeklig “korkaklık, korkma, çekingenlik”, eymentür- “korkutmak” sözcüklerinin kullanımlarının tek bir eser ya da dönemle sınırlı olduğu görülmüştür.