Dezavantajlı Sosyolojik Tabakalarda Zorunlu Eğitim Sürecini Etkileyen Değişkenler

Türkiye’de ilk ve ortaokullar ile liseler 12 yıllık kademeli (4+4+4) zorunlu eğitim sürecini oluşturmaktadırlar. Öğrencilerin, zorunlu öğrenim kademelerini oluşturan ilk ve ortaöğretim süreçlerinden, temel hak ve özgürlükler doğrultusunda yararlandırılmalarının sağlanması anayasal bir gerekliliktir. Bu bağlamda, özellikle “eğitim hakkı” çok önemli bir temel hak ve özgürlük türü olarak karşımıza çıkmaktadır. Zorunlu eğitim sürecinde, “eğitim hakkından” amaçlanan yönde yararlanamayan en önemli sosyolojik kesimler ise yoksul ve özellikle dezavantajlı aile çocuklarıdır. Araştırmanın amacı, çocukları zorunlu eğitim sürecinde öğrenim gören dezavantajlı ailelerin sosyo-ekonomik özelliklerini saptamaktır. Araştırmada, ayrıca dezavantajlı ailelerin çocuklarının zorunlu eğitim sürecine etki eden sosyolojik değişkenlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, 2017 yılında Erzincan ili merkez ilçesine bağlı 3 mahalle ile 1 beldede gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, dezavantajlı mahalleler ile beldenin tespitinde, okullaşmalarında yoğun sorunlar yaşanan öğrencilerin bulunduğu okullar dikkate alınmıştır. Araştırma sürecinde “Dezavantajlı Aile Çocukları Okullaşma Değişkenleri Anketi” kullanılmıştır. Araştırma, 104 öğrenci ailesiyle aile ortamlarında yüz yüze görüşme yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, dezavantajlı yerleşim birimlerinde faaliyet gösteren 4 ilkokul ile 3 ortaokulun yöneticilerinin de görüşlerine başvurulmuştur. Araştırma bulgularına göre, dezavantajlı sosyolojik tabakalarda annelerin % 56’sı ilkokul mezunu bile değildir. Dezavantajlı öğrencilerin babalarının % 60’ı; ancak ilkokul mezunudur. Dezavantajlı ailelerin büyük bir çoğunluğu sosyal güvenceden yoksundur. Araştırma sonuçlarına göre dezavantajlı sosyolojik tabakalarda eğitimin, özellikle sosyal getirileri en yüksek düzeyde olan zorunlu eğitimin temel bir ihtiyaç olarak algılanmadığı ortaya çıkmıştır. Dezavantajlı ailelerin en temel ihtiyaçlarını dahi karşılamaktan mahrum oldukları anlaşılmıştır. Araştırma sonuçları doğrultusunda, dezavantajlı çevrelerde, ivedilikle ebeveyne istihdam ağırlıklı yetişkin eğitimi faaliyetleri başlatılması önerilmiştir. Elementary and secondary education schools and high schools in Turkey are within the 12-year gradual (4+4+4) compulsory education process. Providing students’ benefiting from elementary and secondary education processes as the grades of compulsory education in accordance with fundamental rights and freedoms is a constitutional necessity. In thi