Sesli Betimleme Araştırmalarında Güncel Yönelimler

Bu tanıtım yazısının amacı, dünyada sesli betimleme konusunda yürütülen araştırmalardaki güncel yönelimlerden yola çıkarak Türkiye’de sesli betimleme konusunda dilbilim bağlamında gerçekleştirilebilecek bilimsel araştırma ve etkinlikler için genel bir çerçeve çizmektir. Uluslararası alanyazınındaki araştırmalar, sesli betimlemenin üretim, iletim ve tüketim aşamalarına yoğunlaşmaktadır. Üretim aşamasıyla ilgili görsel-işitsel ürün/ortam, sesli betimleme türevleri, metnin nitelikleri ve dili, betimlemeci yetkinlikleri ve eğitimi, metin üretim zamanı, metin üretim yöntemi ve metnin seslendirilmesi konularına değinilmiştir. İletim aşamasıyla ilgili, analog ve sayısal televizyon bağlamında iletim teknolojileriyle çeşitli ortamlardaki alıcı aygıtı olanakları tartışılmıştır. Tüketim aşamasıyla ilgili olaraksa metnin kullanıcı tarafından alımlanması, deneysel çalışmalar bağlamında algısal ve bilişsel yönleriyle ele alınmıştır. Sesli betimleme araştırmalarındaki bu yönelimlerin dikkate alınması, Türkiye’deki dilbilimsel sesli betimleme çalışmaları açısından yol gösterici olabileceği gibi Türkçeye özgü en iyi uygulamaların oluşmasına da katkıda bulunabilir. As a state-of-the-art article on international audio description research, this study aims to present a general framework for possible linguistic research on audio description and stimulate further scientific activities in Turkey. Current studies on audio description focus on its production, transmission and reception phases. With respect to the production phase, topics dealt with include audiovisual products/media, types of (audio) descriptive texts, the nature and language of texts, training of audio describers, text production time, text production methods and sound recording. With respect to the transmission phase, research has focused on transmission technologies in analogue and digital television and affordances of receiver devices in various environments. As for the reception phase, empirical studies have been conducted on the perceptual and cognitive aspects of the reception of audio description texts. Taking such trends on audio description research into consideration may not only inform linguistic research on audio description in Turkey but also contribute to the development of Turkish-specific best practices.