PLANLI DAVRANIŞ TEORİSİ İLE WHISTLEBLOWING NİYETİNİN İNCELENMESİ: SAĞLIK SEKTÖRÜ ÇALIŞANLARI ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Araştırmamızın amacı sağlık sektöründe çalışanların whistleblowing'e yönelik niyetlerini Ajzen’in Planlı Davranış Teorisi (PDT) ile açıklanıp açıklanamayacağını incelemektir. PDT, diğer birçok araştırmada niyet ve onu etkileyen değişkenleri açıklamada başarılı olmuş, güvenilir bir modeldir. Araştırma evrenini Bilecik ilinde yer alan sağlık sektörü çalışanları oluştururken, tesadüfi örnekleme yoluyla elde edilen 122 anket formu örneklemi oluşturmuştur. Araştırma sonucunda, PDT'nin davranışa yönelik niyeti açıklamaya yetkin bir model olduğu ve çalışanların dışsal yollardan ziyade içsel yolları tercih ettikleri bulunmuştur. İçsel süreçler içinde de bağlı oldukları ilk amiri bilgilendirmeyi tercih ettikleri ortaya çıkmıştır. Tutumun etkisi bütün değişkenler üzerinde istatistiki olarak anlamlıdır fakat öznel norm ve algılanan davranışsal kontrolün etkisi her zaman diğer değişkenlerde istatistiki olarak anlamlı değildir. Yasal ya da etik olmayan bir durumla karşılaşan çalışanlarının oranı %36 ve bunların da %41’inin bu durumu bildirdiği bulunmuştur. Öznel norm açısından bakıldığında ise çalışanların sosyal çevreleri ile iç çevrelerinden algıladıkları sosyal baskının da farklı olduğu görülmüştür. Whistleblowerlar açısından ise, çalışanların %60’ı bu kişileri kahraman olarak görmektedir. The purpose of this study is to investigate whether or not the intentions of the health sector employees for whistleblowing can be explained by Ajzen's Planned Behavior Theory (PDT). The TPB is a reliable model that has been successful in explaining the intention and variables affecting it in many other types of research.The sample includes 122 employees in healthcare sector in Bilecik. As a result of the analyzes, it was found that the PDT is an adequate model for explaining the behavioural intention and that there is a difference between the internal and external whistleblowing intentions of the employees. Within the internal processes, it is revealed that they prefer to be informed their immediate supervisor. The effect of attitude is statistically significant on all variables, but the effect of subjective norm and perceived behavioural control is not always statistically significant in other variables. The proportion of employees who faced an illegal or unethical situation was found to be 36% and 41% of them reported this. From the perspective of the subjective norm, it is understood that the perceived social pressure of employees is different from the social and business env