FARKLI NERGİS KÜLTÜR ÇEŞİTLERİ SOĞANLARININ IN VITRO ANTİOKSİDAN, ASETİLKOLİNESTERAZ ve BÜTİRİLKOLİNESTERAZ AKTİVİTELERİ

Asetilkolinesteraz (AChE) ve bütirilkolinesteraz (BChE) inhibisyonu, beyinde β-amiloit birikimini azaltmak ve asetilkolin kullanımını artırmada, yani Alzheimer hastalığının (AD) tedavisinde önemli hedeflerden biridir. Oksidatif stres nedeniyle oluşan serbest radikallerin beyinde nöron ve metal akümülasyonuna verdiği hasar AD’nin patojeneziyle doğrudan ilişkilidir. Amaryllidaceae familyası üyelerinin (Galanthus, Leucojum v.b.) içerdiği galantamin, senile demansın tedavisinde kullanılan AChE inhibitörlerinden biridir. Bu çalışmada, bu familyanın üyesi nergis (Narcissus L.) kültür çeşitlerinin soğanlarına ait metanol:kloroform (1:1 (v:v)) ekstrelerinin, toplam fenolik madde ve polifenol içerikleri belirlenmiştir. Ayrıca ekstrelerin in vitro antioksidan aktiviteleri, AChE ve BChEe inhibisyonları ile Alzheimer tedavisi arasındaki ilişkinin araştırılması amaçlanmıştır. Ekstrelerin toplam fenolik madde miktarları 20.78 ± 0.25 ile 57.97 ± 0.49 mg gallik asit eşdeğeri (GAE)/g ekstre olarak tespit edilmiş, toplam fenolik madde miktarı bakımından en zengin kültür çeşidinin ‘Golden Ducat’ olduğu görülmüştür. Yüksek Basınçlı Sıvı Kromatografisi-Diyod Dizisi Dedektörü (DDD) ile çeşitlere göre belirlenen fenolik asitler, ‘Golden Ducat’, gallik asit ve protokateşik asit; ‘Golden Harvest’, para-hidroksibenzoik asit; ‘Carlton’, klorojenik asit; ‘Cheerfulnes’, para-kumarik asit; ‘Einstein’, ferulik asit şeklindedir. DPPH radikal süpürücü etki açısından ‘Einstein’ kültür çeşidinin inhibisyon değeri 23.65 ± 0.73 (9.6 × 10-4 derişimde), ‘Cheerfulnes’ kültür çeşidinin inhibisyon değeri 26.69 ± 1.04 (1.8 × 10-3 derişimde) ve 28.51 ± 0.1 (3.6 × 10-3 derişimde) olarak bulunmuştur. ‘Carlton’ kültür çeşidinden elde edilen ekstre 0.2 mg/mL derişimde %14.61 ile en yüksek metal şelatlayıcı antioksidan etki göstermiştir (Etilendiamin Tetraasetik Asit (EDTA): 77.84). ‘Strong Gold’ çeşidi ekstresi 1.19 (mg/mL) %50 Etkili Derişim (EC50) değeri ile indirgeyici güç ölçümünde diğer türlere göre daha yüksek etki göstermiştir (Bütil Hidroksi Toluen (BHT)’nin %50 Etkili Derişimi (EC50): 0.21), askorbik asit EC50: 0.094). AChE’nin inhibitor etkisi, ‘Tête-à-Tête’ kültür çeşidi, 200 µg/mL derişimde %53.36 (aynı derişimde donepezil % 92.077) olarak bulunmuştur. BChE inhibitör etki tayininde ise yine ‘Tête-à-Tête’ kültür çeşidi 200 µg/mL derişimde %30.25 ve 100 µg/mL derişimde %26.8 inhibisyon göstermiştir. Inhibition of acetylcholinesterase (AChE) and butyrylcholinesterase (BChE) is one of the import