İTALYA’DA COVID-19’UN BÖLGELER ARASI YAYILIMI: KEŞFEDİCİ MEKANSAL VERİ ANALİZİ

Bu çalışmada COVID-19 bulaşıcı hastalığının birbirine komşu olan bölgeler arasında yayılma durumu mekansal bağımlılık istatistiği Moran I ile araştırılmıştır. Ayrıca bu çalışma ile komşu bölgeler arasındaki geçişlerin kısıtlanmasının öneminin ortaya konması hedeflenmiştir. Bu amaçla, İtalyanın 20 bölgesine ait veriler kullanılarak tek değişkenli ve iki değişkenli Global ve Local Moran I istatistikleri hesaplanmıştır. Tek değişkenli Moran I istatistiğinin sonucuna göre, bölgeler arasında sınır geçişleri yasaklanmadan önce COVID-19 bulaşıcı hastalığının komşular arasında yayıldığı sonucuna ulaşılmıştır. İki değişkenli Moran I istatistiği ile mekansal yayılmanın gecikmeli etkisi araştırılmıştır. Iki değişkenli Moran I istatistiğinin sonucuna göre ise ilk 14 günde komşu bölgelerde ortaya çıkan toplam vaka sayısının ikinci 14 gündeki toplam vaka sayısının nedenlerinden biri olduğu söylenebilir. Bu bulgular neticesinde iller veya bölgeler arası geçilerin daha erken durdurulması ile COVİD-19 gibi bulaşıcı hastalıkların çok hızlı yayılmasının engellenebileceği söylenebilir.