TÜRKİYE’DE DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLARIN BELİRLEYİCİLERİNİN ÇEKİM MODELİ İLE ANALİZİ

Doğrudan yabancı yatırım, yurtiçinde yerleşik olan kuruluşların yabancı ülkelerde yeni bir üretim tesisi kurmak, mevcut bir tesisi satın almak ya da o tesise ortak olmak gibi yollarla yatırım yapması olarak tanımlanmaktadır. Küreselleşmeyle birlikte doğrudan yabancı yatırımların hacmi de artış göstermiş, dolayısıyla ülkelerin bu tür yatırımları çekmesinde etkili olan faktörlerin tespit edilmesi araştırmacılar açısından önemli hale gelmiştir. Bu bağlamda çalışmanın amacı, Türkiye’de 2000-2017 yılları arasında gerçekleşen doğrudan yabancı yatırımların belirleyicilerini çekim modeli ile analiz etmektir. Çalışmada, 2000-2017 döneminde kesintisiz her yıl Türkiye’ye doğrudan yabancı yatırım yapan 26 ülke ele alınmıştır. Modelde Türkiye’ye gelen doğrudan yabancı yatırımlar bağımlı değişken olarak alınmış, bağımsız değişkenler olarak ise çekim modelinin temel değişkenleri (Türkiye ve kaynak ülkenin GSYH’leri, nüfusları ve iki ülkenin başkentleri arasındaki mesafeleri) ile Türkiye’nin yolsuzluk endeksine, ekonomik özgürlük endeksine, reel efektif döviz kuru endeksine, faiz oranına ve serbest ticaret anlaşmasına üyeliği temsil eden bir kukla değişkene yer verilmiştir. Panel veri analizi sonuçlarına göre kukla değişken haricindeki tüm değişkenlerin doğrudan yabancı yatırımlar üzerinde istatistiki açıdan anlamlı etkiye sahip olduğu görülmüştür.