Osmanlı/Türk Modernleşmesinde Hariciye Nezaretinin İzleri (1836-1871)

Osmanlı İmparatorluğu’nda askeri alanda başlayan reform çabaları, XIX. yüzyılda yeni bir boyut kazanmıştır. Bu dönemde reformların kapsamı askeri alanı aşarak doğrudan idari yapıyı etkilemiştir. Özellikle Hariciye Nezaretinin kurulduğu 1836 yılından 1871 yılına kadar hariciye kadroları reform süreçlerinde etkin bir rol üstlenmiştir. Dolayısıyla Hariciye Nezareti, reformların İmparatorluğa aktarıldığı bir köprü fonksiyonu kazanmıştır. Bu çalışmada ilgili dönemde hariciye nezareti personelinin idari, adli, mali, iktisadi, eğitim ve askeri alanlarda yapılan reformlar üzerindeki izleri incelenmiştir. Bu izler örnekler üzerinden takip edilerek, Hariciye Nezaretinin diğer kurumlardaki reformlar üzerindeki etkili olduğu iddiası test edilmiştir. Reform efforts that started in the military field in the Ottoman Empire gained a new dimension in the 19th century. In this period, the scope of the reforms exceeded the military field and directly affected the administrative structure. In particular, from 1836, when the Ministry of Foreign Affairs was established, to 1871, the foreign staff played an active role in the reform processes. Therefore, the Ministry of Foreign Affairs gained the function of a bridge through reforms which were transferred to the Empire. In this article, the traces of the personnel of the Ministry of Foreign Affairs on the reforms made in the fields of administration, justice, finance, economy, education and military were examined. By following these traces through examples, the claim that the Ministry of Foreign Affairs was effective in reforms in other institutions was tested.