Töre Bitiki Metninden Hareketle Gregoryan Muhiti Kıpçak Türkçesi Terimi

Töre Bitiği, Gregoryan Kıpçakların hayatlarını düzenleyen, toplumsal ilişkilerini belirleyen bir hukuk metnidir. Mihitar Goş tarafından 12. yüzyılda Hay diliyle yazılan Dadastan Girk (Yargı Kitabı) 1518-1519 yılları arasında Hay dilinden Latinceye, 1523 yılında Kral I. Zigmont himayesinde Latinceden Lehçeye ve aynı tarihte Lehçeden Gregoryan Muhiti Kıpçak Türkçesine tercüme edilmiştir. Bu tercüme sırasında, Dadastan Girk’in giriş bölümü ve 98 maddesi Hay dilinden Kıpçak Türkçesine doğrudan tercüme edilmiş ve bu bölümlere ek olarak 24 madde Gregoryan Kıpçaklar tarafından Kıpçak Türkçesi ile eklenmiştir. Bu 24 ek madde dışında, Yargılama Usulü Yasaları bölümü tamamıyla Gregoryan Kıpçaklar tarafından yazılmıştır. Bu sayede Töre Bitiği metni sadece tercüme bir metin değil aynı zamanda Gregoryan Kıpçaklar tarafından yeniden oluşturulmuş bir metin olma özelliği kazanmıştır. Bu çalışmada önce, Gregoryan Kıpçaklar, Kıpçakların Gürcü ve Haylarla ilişkileri, Töre Bitiği’nin oluşum süreci, nüshaları ve içeriği hakkında bilgiler verilmiştir. Sonrasında, metninde eserin dili hakkında yazılan açıklamalar ve eserdeki millet ve dil ayrımları incelenmiştir. Bu metinde yer alan dil ve millet bilgileri aynı dille yazılan diğer eserlerdeki bilgiler ile birlikte değerlendirilmiştir. Bu bilgiler ışığında bu eserlerin yazıldığı dilin Gregoryan Muhiti Kıpçak Türkçesi terimi ile isimlendirilmesinin gerekçeleri sunulmuştur. Töre Bitiği is a law text that regulates the lives and determines the social relationships of the Gregorian Kipchaks. The Dadastan Girk (Book of Judgments), written in the Hay language by Mihitar Goş in the 12th century. It was translated from the Hay language to Latin between 1518-1519. It was translated from Latin into Polish under the auspices of King Zigmont I in 1523, and from Polish into Gregorian Zone Kipchak Turkish on the same date. The Töre Bitiği text not only serves as a translated text but also has the characteristic of being a text that has been reconstructed by the Gregorian Kipchaks. In this study, information about the Gregorian Kipchaks, the relations of the Kipchaks with the Georgians and Hays, the formation process, copies and content of the Töre Bitiği was given. Afterwards, the explanations written in the text about the language of the text and the nationality and linguistic distinctions were examined. The language and nationality information in this text has been evaluated with the information in other works written in the same language. I