Górny Śląsk a wojna polsko-bolszewicka na łamach "Gwiazdki Cieszyńskiej" relacje i komentarze = Verchnjaja Silezija i polʹsko-bolʹševistskaja vojna na stranicach gazety "Gvjazdka Cešynʹska" : k stoletiju Varšavskoj Bitvy i Vtorogo Silezskogo Vosstanija = Upper Silesia and the polish-bolshevik war as reportedin Gwiazdka cieszynska : (the Cieszyn Star) Magazine reports and commentaries = Oberschlesien und der polnisch-sowjetischer Krieg in "Gwiazdka Cieszyńska" : (das Sternlein von Teschen) : Berichte und Kommentare
Gespeichert in:
| 1. Verfasser: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polish |
| Veröffentlicht: |
Siemianowice Śląskie
[Oficyna Wydawnicza AB]
2020
|
| Schlagworte: | |
| Online-Zugang: | Inhaltsverzeichnis Literaturverzeichnis Register // Personenregister Abstract Abstract |
| Tags: |
Tag hinzufügen
Keine Tags, Fügen Sie den ersten Tag hinzu!
|
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV048498498 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20230811 | ||
| 007 | t | ||
| 008 | 221005s2020 a||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |z 8390021010 |9 83-900210-1-0 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1390803035 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV048498498 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Janeczek, Zdzisław |d 1954- |e Verfasser |0 (DE-588)1167193830 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Górny Śląsk a wojna polsko-bolszewicka na łamach "Gwiazdki Cieszyńskiej" |b relacje i komentarze = Verchnjaja Silezija i polʹsko-bolʹševistskaja vojna na stranicach gazety "Gvjazdka Cešynʹska" : k stoletiju Varšavskoj Bitvy i Vtorogo Silezskogo Vosstanija = Upper Silesia and the polish-bolshevik war as reportedin Gwiazdka cieszynska : (the Cieszyn Star) Magazine reports and commentaries = Oberschlesien und der polnisch-sowjetischer Krieg in "Gwiazdka Cieszyńska" : (das Sternlein von Teschen) : Berichte und Kommentare |c Zdzisław Janeczek |
| 246 | 1 | 1 | |6 880-01 |a Verchnjaja Silezija i polʹsko-bolʹševistskaja vojna na stranicach gazety "Gvjazdka Cešynʹska" |
| 246 | 1 | 1 | |a Upper Silesia and the polish-bolshevik war as reportedin Gwiazdka cieszynska |
| 246 | 1 | 1 | |a Oberschlesien und der polnisch-sowjetischer Krieg in "Gwiazdka Cieszyńska" |
| 264 | 1 | |a Siemianowice Śląskie |b [Oficyna Wydawnicza AB] |c 2020 | |
| 300 | |a 224 Seiten |b Illustrationen | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 546 | |a Zusammenfassung in Englisch, Deutsch und Russisch | ||
| 648 | 7 | |a Geschichte 1919-1921 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 0 | 7 | |a Presse |0 (DE-588)4047150-0 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Motiv |0 (DE-588)4040360-9 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Internationale Politik |g Motiv |0 (DE-588)1199969826 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Oberschlesien |g Motiv |0 (DE-588)4464403-6 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Polnisch-Sowjetischer Krieg |g 1919-1921 |0 (DE-588)4076206-3 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Cieszyn |0 (DE-588)4088880-0 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 653 | |a Gwiazdka Cieszyńska (czasopismo) | ||
| 653 | 0 | |a Analiza treści i zawartości mediów | |
| 653 | 0 | |a Czasopismo polskie | |
| 653 | 0 | |a Plebiscyt na Górnym Śląsku (1921) | |
| 653 | 0 | |a Polityka międzynarodowa | |
| 653 | 0 | |a Powstania śląskie (1919-1921) | |
| 653 | 0 | |a Wojna polsko-bolszewicka (1919-1920) | |
| 653 | 2 | |a Cieszyn (woj. śląskie) | |
| 653 | 2 | |a Górny Śląsk | |
| 653 | 2 | |a Niemcy | |
| 653 | 2 | |a Polska | |
| 653 | 2 | |a Rosja | |
| 653 | |a Gwiazdka Cieszyńska (czasopismo ; Polska ; 1851-1939) | ||
| 653 | 0 | |a Wojna polsko-bolszewicka (1919-1920) / w prasie | |
| 653 | 2 | |a Śląsk, Górny (Polska ; region) / 1919-1921 / w prasie | |
| 653 | 4 | |a 1901-2000 | |
| 653 | 4 | |a 1918-1939 | |
| 653 | 6 | |a Opracowanie | |
| 689 | 0 | 0 | |a Cieszyn |0 (DE-588)4088880-0 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Presse |0 (DE-588)4047150-0 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Polnisch-Sowjetischer Krieg |g 1919-1921 |0 (DE-588)4076206-3 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Motiv |0 (DE-588)4040360-9 |D s |
| 689 | 0 | 4 | |a Oberschlesien |g Motiv |0 (DE-588)4464403-6 |D s |
| 689 | 0 | 5 | |a Internationale Politik |g Motiv |0 (DE-588)1199969826 |D s |
| 689 | 0 | 6 | |a Geschichte 1919-1921 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033875828&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033875828&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033875828&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Personenregister |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033875828&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033875828&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 880 | 1 | 1 | |6 246-01/(N |a Верхняя Cилезия и польско-большевистская вoйна на страницах газеты "Гвяздка Цешыньска" |
| 940 | 1 | |f sla | |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20230811 | |
| 999 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033875828 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 355.009 |e 22/bsb |f 09042 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 070.9 |e 22/bsb |f 09042 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 909 |e 22/bsb |f 09042 |g 438 |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1804184465592811520 |
|---|---|
| adam_text | SPIS TREŚCI Wstęp......................................................................................................................... 5 Za Górny Śląsk........................................................................................................11 „O polskiej niewdzięczności ...................................................................................14 Prasowe „kolce przeciw Polsce............................................................................. 28 Niemcy zamierzali opanować cały Górny Śląsk.................................................... 32 Rząd w Warszawie chce prowadzić walkę do końca............................................. 35 Debaty o Polsce nad Tamizą i Sekwaną..................................................................40 „Wśród serdecznych przyjaciół... ......................................................................... 49 „Rosja potrzebuje Napoleona a Polska amunicji................................................. 59 Między „Anonimowym mocarstwem a internacjonalizmem............................... 63 Polskie Termopile.................................................................................................... 70 Wieści z frontu..........................................................................................................80 „Nieszpory sycylijskie dla śląskich Polaków........................................................ 90 Witaj jutrzenko wolności!........................................................................................92 Od „Cudu nad Wisłą do „Cudu nad
Odrą ........................................................... 97 Od legnickich pól po powstania śląskie................................................................ 101 Ślązacy ................................................................................................................. 104 Zmagania plebiscytowe......................................................................................... 105 Wizyta Naczelnika Państwa we Francji............................................................... 112 Episkopat wobec Górnego Śląska........................................................................ 118 Perła w Koronie czy pruska kuźnia zbrojeń?........................................................118 Ostatnie boje i powrót do Macierzy .................................................................... 129 Zakończenie .......................................................................................................... 142 Aneksy źródłowe.................................................................................................... 147 Kalendarium...........................................................................................................186 Bibliografia.............................................................................................................200 Spis map.................................................................................................................207 Indeks osobowy..................................................................................................... 208
Резюме...................................................................................................................213 Summary................................................................................................................217 Zusammenfassung................................................................................................ 221
BIBLIOGRAFIA Źródła rękopiśmienne CENTRALNE ARCHIWUM WOJSKOWE W WARSZAWIE: I 19051 ap. Korpus oficerów piechoty. Oficer rezerwy Kalemba Henryk. 73 Pułk Piechoty. Przebieg służby wojskowej w armii polskiej, k. 1- 3. Biblioteka Śląska w Katowicach. Dział Zbiorów Specjalnych: Powstania Śląskie. Dokumenty Instytutu im. Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku. NKWP - historie, kroniki i organizacja różnych oddziałów, dziennik Głównego Dowództwa Etapów Górnego Śląska, mapy i szkice. Nr zespołu 008. Sygn. 205. Sygn, dawna A. XIIIT. XIII/360. NKWP ֊ meldunki sytuacyjne, rozkazy, korespondencja 1921 r.. Nr zespołu 008. Sygn. 209. Sygn. dawnaA.XIIT.XII/358b. PRASA: „Der Schwarze Adler 1921 „Dzwon 1919 „Gwiazdka Cieszyński 1919-1921 „Kocynder 1920 „Pieron 1920-1921 ŹRÓDŁA DRUKOWANE: Archiwum Powstań Śląskich. Okres pierwszego powstania 1919 roku seria 1,1.1. Oprać. E. Długajczyk, P. Parys. Wyd. Muzeum Śląskie w Katowicach 2017. Babel I.: Opowiadania odeskie, tłum. S. Pollak, Warszawa 1988. Babel I.: Portret własny, tłum. J. Pomianowski, Bydgoszcz 1994. Babel I.: Utwory wybrane, tłumacze różni, Warszawa 1964. Baczyński S.: Tajne organizacje wojskowe na Górnym Śląsku w latach 1918-1921 na tle sytuacji ogól nej. „Najnowsze dzieje Polski 1914-1939 , 1.13.1968, s. 113-156. Benisz A.: Górny Śląsk w walce o polskość. Katowice 1930. Benisz A.: Walki o Kędzierzyn. Z trzeciego powstania na Górnym Śląsku (od 3 V-5 VII 1921 ). Katowice 1926. Benisz A.: Walki o Kędzierzyn i Górę św. Anny. Katowice 1961. Benisz A.: W burzy życia. Katowice 1976. Bień A.: Wspomnienia zagłębiowskie z powstań śląskich.
„Zaranie Śląskie 1966/3. Borth W: Z walk o niepodległość na Górnym Śląsku. Katowice 1938. Brandys J.: Walki powstańcze na Górnym Śląsku. „Przegląd Zachodni (Londyn) 1958/10-11. Budionny S.M.: Projdionnyj puť, t. 2, Moskwa 1965. Camón, gen.: La Manoeuvre libératrice du Maréchal Pilsudski contre les Bolcheviques, Août 1920. Paris 1929. Camón gen.: Zwycięski manewr marszałka Piłsudskiego przeciw Bolszewikom: Sierpień 1920: Studjum strategiczne. Przełożył J.A. Teslar. Wojskowy Instytut Naukowo Wydawniczy. Warszawa 1930. 200
Carr E.H.: The Bolshevik Revolution, 1.1-3. London 1950-1953. Penguin Edition, London 1966. Charaszkiewicz E.: Rola dywersji w III powstaniu górnośląskim [w:] „Dziennik Polski Londyn nr 103 z 1V1971. Charaszkiewicz E.: Przebudowa wschodu Europy. Fragmenty faktów z lat 1917-21, Niepodległość, t. IX (po wznowieniu), Londyn-Nowyjork 1974. Cisek J., Rok 1920. Warszawa 2010. Cisek J.: Sgsiedzi wobec wojny 1920 roku. Wybór dokumentów, Londyn 1990. Cisek J., Jędrzejewicz W.: Kalendarium życia Józefa Piłsudskiego 1867-1935, t. 2, Wrocław 1994. Chmielewski Μ.: Argumenty pisane krwią. „Strażnica Zachodnia 1931/3. Daszyński I.: Pamiętniki. Kraków 1925-1926. Dąbski J.: Pokój ryski, Warszawa 1931. Dąbrowski W: Trzecie powstanie śląskie. Londyn 1973. Dąbrowski W: Górny Śląsk w walce o zjednoczenie z Polską. Źródła i dokumenty z lat 1918-1922. Katowice 1923. Dmowski R..· Polityka Polski i odbudowanie państwa. Warszawa 1925. Dowbór-Muśnicki.: Moje wspomnienia. Poznań 1936. Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich, 1.1-3, Warszawa-Moskwa 1962-1966. Dubiel P.: Spojrzenie w przeszłość. Wspomnienia działacza śląskiego. Katowice 1973. Dubiel P.: Korfanty. „Ogniwa 1947/18. Gaj G.D: Na Warszawa. Moskwa 1928. Grabski S.: The Polish-Soviet Frontier. London 1943. Grażdanskaja wojna 1918-21, red. A.S. Bubnow, S.S. Kamieniew, R.P. Ejdeman. Moskwa 1928-30. Gawrych J.A.: Hotel „Lomnitz“. Z tajemnic szefa wywiadu. Katowice 1947. GawrychJ.A.: Nie byłoby plebiscytu. Katowice 1936. Grażyński Μ.: Powstania śląskie. „Powstaniec Śląski 1935/5. Grażyński Μ.: The Odra-Nysa. A frontier
of Central Eastern European Federation and a guarantee of lasting peace. London 1952. Grażyńskiego Michała „Walka o Śląsk . Wstęp i opracowanie W Zieliński. Katowice 1989. Grzegorzek J.: Pierwsze powstanie śląskie w zarysie. Katowice 1935. Haller J.: Pamiętniki. Londyn 1964. Horoszkiewicz R.: W trzecim powstaniu śląskim. Warszawa 1936. Kakurin N.E.: Russko-polskaja kampanija 1918-20 gg. Moskwa 1922. Kakurin N.E. i Mielikow WA.: Wojna s Biełopolakami 1920 goda. Moskwa 1925. KellerJ.: Gliwice-Katowice-Kędzierzyn [w:] Pamiętniki powstańców śląskich. T. 1. Podred. T. Karczewski, E Szymiczek, R. Pitera-Ratepi. Katowice 1957. Keller J.: Piechota śląska w trzecim powstaniu. „Peowiak 1933/12. Korfanty W: Dwie historyczne chwile. Wspomnienia z 1918 roku. „Polonia 1928/313. Kula R.: Opis wybuchu III powstania w Chorzowie. „Powstaniec Śląski 1936/5. Lenin W.I.: Korespondencja wojenna, 1917-20, Warszawa 1958. Ludyga-LaskowskiJ.: Materiały do historii powstań górnośląskich 1919-1920,1. Katowice 1925. Ludyga-Laskowski J.: Alfons Zgrzebniok - komendant główny powstań śląskich. Katowice 1939. Ludyga-Laskowski J.: Zarys historii trzech powstań śląskich górnośląskich 1919,1920,1921. WarszawaWrocław 1973. Malczewski K.: Ze wspomnień śląskich. Warszawa 1957. Marchlewskij.: Polsza i mirowaja rewolucja. Moskwa 1920. Marszał Tuchaczewskij - Wospominanija druzjej i soratnikow. Moskwa 1965. 201
Marszałek Μ.: O Michale Grażyńskim. Wspomnienia i refleksje. Katowice 1990. Mielżyński Μ.: Wspomnienia i przyczynki do historii 111 powstania górnośląskiego. Mikołów 1931. Morawski K.: Wspólna droga. Wspomnienia. Paryż [b.r.w.]. Niemczyk R.: Wspomnienia walk z czasów zdobywania i okupowania miasta Katowic podczas 111 po wstania przez 3 Pulk imienia Dgbrowskiego-Niemczyka. „Powtaniec Śląski 1936/5. Niemczyk R.: Dwa epizody [w:] Pamiętniki powstańców śląskich, 1.1/ Katowice 1957. Niemczyk R.: Działalność 3PPw III powstaniu śląskim [w:] O wolność Śląska. Katowice 1931. Niemczyk R.: 3 Pułk powstańczej piechoty w akcji [w:] O wolność Śląska. Katowice 1931. O wolność Śląska. W dziesięciolecie III powstania 1921-1931. Pamiętnik wydany przez Komitet uro czystości. Katowice 1931. Pamiętniki powstańców śląskich. T. I. Katowice 1957 i T. II. Katowice 1961. Piechoczek L: Powiat rybnicki w czasie powstań śląskich. Rybnik 1934. Piłsudski J.: Pisma zbiorowe, t. VII. Warszawa 1937. Piłsudski J.: Rok 1920. Londyn 1941. Pitera R.: Gniew. Opowieść biograficzna. Warszawa 1965. Pitera R.: Życie na wyrost. Warszawa 1962. Pomarański S„ Pierwsza wojna polska (1918-1920). Zbiór wojennych komunikatów prasowych sztabu generalnego WP (za czas 26 XI1918 do20X 1920), Warszawa 1921. Putna К.: К Wisie i obratno, Moskwa 1927. Radek К.: Wojna polskich biełogwardiejcew protiw Sowietskoj Rossii. Moskwa 1920. Roja B.: Legendy i fakty, Warszawa 1931. Romer J.: Pamiętniki, Lwów 1938. Rostworowski S.: Kadra oficerska w III powstaniu górnośląskim 1921. „Polska Zbrojna nr 147 z 29 V 1935 i 148 z ЗО V 1935.
Rostworowski S.: Tajna Organizacja Wojskowa Obrony Plebiscytu na Górnym Śląsku w 1921 r. „Bellona 1931, t. 37. Rostworowski S.: Taktyczny przebieg trzeciego powstania górnośląskiego. „Bellona , 1922, t. 8, z. 2. SiergiejewE.: OtDwinyk Wisie. Moskwa 1923. Tłum, polskie: OdDźwinyku Wiśle. Przeł. J. Moszyński. Warszawa 1925. Sikorski W: La Campagne Polono-Russe de 1920, Paris 1928 (tłumaczenie książki: W. Sikorski, Nad Wisłą i Wkrą, Lwów 1928). Sobik N.: Drugi batalion 2 pułku żorskiego w czasie III powstania śląskiego. „Powstaniec Śląski 1936/5. Sala W: Do powstańców śląskich młodych zaciągają. Wspomnienia, materiały, notaki. Katowice 1982. Srokowski S.: Wspomnienia z trzeciego powstania górnośląskiego. Poznań 1926. Szafarczyk J.: Moja służba w sztabie grupy „Wschód wojsk powstańczych w czasie III powstania ślą skiego (wspomnienia). „Kwartalnik Opolski 1972/2. Szaposznikow B.: Na Wisie. К istorii kampanii 1920 g„ Moskwa 1924. Szeptycki S.: Front Litewsko-Białoruski. Kraków 1925. Trocki L.: Как woorużałas riewolucja, 1.1-3 w 5 częściach. Moskwa 1923-1925. Trocki L.: Sowietskaja Rossija i burżuaznaja Polsza, przemówienie w Homlu, maj 1920, Moskwa 1920. Trocki L.: Stalin, London 1947. Walka o Śląsk trwa. W dwudziestą rocznicę III powstania śląskiego 1921-1944. Londyn 1941. WyglendaJ.: O nowy czyn. „Powstaniec Śląski 1936/5. Wyglenda J.: Plebiscyt i powstania śląskie. Opole 1966. 202
WyglendaJ.: Powstania śląskie na Opolszczyźnie. „Kwartalnik Opolski 1961/2. WyglendaJ.: Z działań grupy „Północ . „Powstaniec Śląski 1936/5. Zgrzebniok A.: Komendant Główny Powstań Śląskich. Katowice 1939. Opracowania Airapetian G.A.: Legiendarnyj Gaj, Moskwa 1965. Anusiewicz Μ., Wrzosek Μ.: Kronika powstań śląskich 1919-1921. Warszawa 1980. D Abernon Edgar Vincent wicehrabia: Osiemnasta decydująca bitwa w dziejach świata pod Warszawą 1920 roku. Tłum. S.A. Amsen. Warszawa 1990 (reprint wg wydania z 1932 roku). A.S. [Antoni Steuer]: Brandys Jan [w:] O duszą polską. Wystawa historyczna o działalności duchowień stwa śląskiego w XIX w. Katowice 1991. Bagiński H.: Wojsko polskie na Wschodzie 1914-20, Warszawa 1921. Bańbor J., Radziwiłlowicz D.: Stosunki niemiecko-sowieckie w 1920 r. [w:] Bitwa niemeńska. Red. U. Kraśnicka, K. Filipow. Białystok 200. Cimala В.: Pułk żorski w III powstaniu [w:] Nad Odrą, Olzą i Bierawką podczas III powstania śląskie go. Materiały z V Ogólnopolskiego Seminarium Historyków Powstań Śląskich i Plebiscytu. Bytom 1995. Cygański Μ.: Struktura i antypolska działalność niemieckiego wywiadu na Śląsku (1920-1932). „Studia Śląskie . T. 37. Opole 1980, s. 41-63. Delowicz J.: Kapitan Nikodem Sobik bohater dwóch miast. Żory 2001. Deutscher I.: The Prophet Armed. Trotsky 1879-1921. Oxford 1954. Długajczyk E.: Wywiad polski na Górnym Śląsku 1919-1922. Katowice 2001. Długajczyk E.: Polska konspiracja wojskowa na Śląsku Cieszyńskim w latach 1919-1920. Katowice 2005. Dobrzycki W: Powstania śląskie. Warszawa 1971. Encyklopedia powstań śląskich. Opole 1982. Figowa
F.: Napieralski i Korfanty wobec Niemiec i sprawy polskiej w początkach pierwszej wojny światowej. „Zaranie Śląskiej 1960/2. GliszczczyńskiJ., W. Szewczyk: Powstania śląskie 1919-1920-1921. W. 1971. Z. Gołasz: Robert Őszek (1896-1938). Żołnierz Niepodległej. Katalog wystawy. Wyd. IPN. Katowice 2018. Grygier S. i Grygier S.: Kontakty polityczne i wojskowe Wielkopolski i Śląska w latach 1919-1921 [w:] Wielkopolska a powstania śląskie 1919-1921. Pod red. B. Polaka. Leszno 1977, s. 13-56. GrygierT.: Pierwsze powstanie śląskie w rachunku politycznym powstańców wielkopolskich [w:] Studia z historii powstania wielkopolskiego 1918/1919. Red. Z. Kaczmarek. Poznań 1962, s. 111-147. Grygier T.: Powstanie Wielkopolskie a plany wyzwolenia reszty ziem zachodnich Polski. „Przegląd Zachodni 1948/2. Hierowski Z.: Robotniczy poeta powstań górnośląskich [w:] Nauczyciel z Lubszy i inne szkice. Katowice 1961, s. 127-149. Humeński J.: Wojskowa służba duszpasterska w powstaniach śląskich [w:] Wojskowa służba śląskich duchownych w latach 1918-1980. Pod red. Z. Kapały i J. Myszora. Katowice 1999. Janeczek Z.: Siemianowicki słownik biograficzny. Katowice 1996. Janeczek Z.: Zapomniany dowódca. Jan Emil Stanek. (1895-1961). Siemianowice Śląskie 2007. Janeczek Z.: Od Sancovic do Siemianowic. Szkice z dziejów miasta i okolic. Katowice 1993. Janeczek Z.: Karol Gajdzik [w:] Śląskie szkice historyczne. Katowice 1998, s. 148-152. 203
Janeczek Z.: Śląsk wobec polskich walk narodowowyzwoleńczych 1768-1918. Katowice 2001. Janeczek Z.: Poczet dowódców powstań śląskich. Katowice 2008. Janik W.: Bitwa pod Skoczowem 28-30 stycznia 1919 roku. Wyd. IPSE FECIT. Cieszyn 1999. Jędruszczak T: W sprawie drugiego powstania śląskiego. „Kwartalnik Historyczny 1955, nr 4-5. Jędruszczak J.: Polityka Polski w sprawie Górnego Śląska 1918-1922. Warszawa 1958. Jędruszczak J.: Powstania śląskie 1919-1920-1921. Katowice 1964. Kamiński A.: Michał Grażyński. Nie dokończona biografia. Kraków 1994. Karuga W.: Organizacja Polskiego Komisariatu Plebiscytowego dla Górnego Śląska. Opole 1966. Katsch H.: Der Oberschschlesische Selbstschutz im dritten Polenaufstande. Berlin 1921. Kempa W..· Śląscy Czwartacy. Siemianowice Śl. 2010. Kocur Adam [w:] Polski słownik biograficzny. Warszawa-Wroclaw 1967,1.13, s. 233-234. Komat Μ.: Roman Dmowski i jego wizja Europy narodów na gruzach imperiów (1917-1918). „Arcana 2018, nr 141, s. 40-57. Kryska-Karski T., Żurakowski S.: Generałowie Polski Niepodległej. Londyn 1976. Kutrzeba T.: Wyprawa kijowska 1920 roku. Warszawa 1937. Kwiatek A.: Sporo kierunek działań narodowych na Górnym Śląskim (1918-1921). Opole 1991. Kwiatek A.: Działalność Michała Grażyńskiego w okresie powstań śląskich w latach 1918-1922. „Studia Śląskie 1977/21. Kwiatek A.: Ze studiów nad przywództwem powstań śląskich. „Śląski Kwartalnik Historyczny „Sobótka 1978/4. Laskowski L.: Roman Abraham. Losy dowódcy. Warszawa-Poznań 1998. Lesiuk W, Zieliński W: Tobie Polsko - szkice biograficzne działaczy ruchu niepodległościowego na Górnym
Śląsku. Opole-Katowice 1981. Łączewski J.: Michał Grażyński (1890-1965). Sylwetka polityka. Częstochowa 2000. Łączewski J.: „Bunt Grupy Wschodniej w HI powstaniu Śląskim. „Wojskowy Przegląd-Historyczny” 1997/2. Łączewski J.: Mieczysław Chmielewski - działacz ruchu niepodległościowego, powstaniec śląski. „Studia Śląskie 1981/38. Małysz B.: Zaolzi ve 20. Století. „Slovanský přehled , 2/2009, s. 225-231. Mendel E..· Polacy na Górnym Śląsku w latach I wojny światowej. Katowice 1971. Mieżeninow S.A.: Naczało boriby s biełopolakami na Ukrainie w 1920 g., Moskwa 1926. Mrożkiewcz J.: Śląskie powstania Mikołaja Witczaka. „Jastrząb 1998/33-34, 36 Mrożkiewicz J.: Zapomniany życiorys śląskiego powstańca Mikołaja Witczaka jr. „Wspomnienia i „Przyczynki”. Jastrzębie Zdrój 2006. Musialik W: Michał Tadeusz Grażyński (1890-1965). Biografìa polityczna. Opole 1989. Musioł J.: Jan Wyglenda „Traugutt”. „Kalendarz Opolski 1974. MusiołJ.: Mój dobry dowódca. „Poglądy 1977/17. Musioł J.: Od Wallenroda do Kordiana. Dramatyczne Ślązaków wybory. Katowice 2000. Musioł J.: Temida will powstaniu Śląskim. Katowice 2001. Nad Odrą, Olzą i Bierawką podczas trzeciego powstania śląskiego. Materiały z V Ogólnopolskiego Seminarium Historyków Powstań Śląskich i Plebiscytu zorganizowanego w dniach 27-28 maja 1993 roku w Rybniku, Wodzisławiu Śląskim i Raciborzu. Pod red. Z. Kapały i W. Ryżewskiego. Bytom 1995. Nikulin L.: Tuchaczewskij. Moskwa 1964. Hum. polskie: Tuchaczewski,tłum. S. Klonowski. Warszawa 1965. Orzechowski Μ.: Wojciech Korfanty. Biografia polityczna. Warszawa-Kraków 1975. 204
Orzechowski Μ.: Wojciech Korfanty. Polski słownik biograficzny. Wrocław-Warszawa 1968-1969,1.14, z. 1, s. 67-70. Orzechowski Μ.: Kilka przyczynków do biografii politycznej W Korfantego. „Sobótka 1959/4. Pachoński J.: Kraków wobec powstań śląskich i plebiscytu. Warszawa-Kraków 1981. PanenkowaJ.: Książka o Wojciechu Korfantym. „Tygodnik Warszawski 1947/29. Pawłowski I.: Polityka i działalność wojskowa KPP1918-28, Warszawa 1964. Pepłoński A.: Oddział II Sztabu Generalnego NDWP. Zarys organizacji i działalności (1919-1920). „Wojskowy Przegląd Historyczny 1994, nr 1-2, s. 88-103. Piłsudska A.: Piłsudski. A Biography by his Wife, New York 1941. Pfaff J.: Polski ruch narodowowyzwoleńczy w Tarnowskich Górach w okresie powstań i plebiscytu 1918-1922. Tarnowskie Góry 2005. Polak W: Augustyn Świder. „Głos znad Brynicy 1926/7. Polak W.: Wstęp [w:] A. Świder: Z głębin duszy polskiej syna ziemi górnośląskiej. Miechowice 1920. Poniatowski E.: Duchowieństwo a sprawa polska na Górnym Śląsku (w. XIX-XX). Katowice 1950. Popiołek K.: Korfanty jako dyktator powstania. „Ogniwa 1946/3. Popiołek K.: Górnego Śląska droga do wolności. Katowice 1965. Popiołek K.: Trzecie powstanie śląskie. Katowice 1971. Pragier A.: Sąd nad Korfantym. „Wiadomości . Londyn 1962/835. Przewłocki J.: Historiografia Polska o III powstaniu śląskim. Śląski Kwartalnik Historyczny „Sobotka 1972/1. Przewłocki J.: Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa na Górnym Śląsku w latach 19201922. Wrocław-Warszawa 1970. Przewłocki J.: Wokół II powstania śląskiego. „Zaranie Śląskie 1970/2. Przewłocki J.: Mocarstwa
zachodnioeuropejskie wobec problemów Górnego Śląska w latach 19181939. Warszawa-Kraków 1978. Przybylski A. Wojna polska 1918-1921. Warszawa 1930. Przybylski H.: Koncepcje polityczne Wojciecha Korfantego. Warszawa 1986. Przybylski H.: Bracia. „Tak i Nie nr 22 z 29 V1987. Przybylski H.: Śląscy żołnierze Hallera. „Trybuna Śląska 1993/109. Ręgorowicz L.: Górny Śląsk w czasie plebiscytu i III powstania. Katowice 1961. Ryżewski W: Bitwa o Kędzierzyn. „Zaranie Śląskie 1971/1. Ryżewski W: Działania zaczepne grupy „Północ na Opolszczyżnie w III powstaniu śląskim. „Kwartalnik Opolski 1971/1. Ryżewski W.: Organizacja i rola sztabów wojsk powstańczych w III powstaniu śląskim. „Studia i mate riały z dziejów Śląska , է. V. 1963. Ryżewski W.: Powstania śląskie 1919-1921. Warszawa 1966. Ryżewski W.: Przyczynki do genezy III powstania śląskiego. „Zarania Śląskie 1967/3. Ryżewski W: Zaangażowanie Rzeczypospolitej w ruch powstańczy na Górnym Śląsku. Uwarunkowania i postulaty [w:] Powstania śląskie i plebiscyt w procesie zrastania się Górnego Śląska z macierzą. Bytom 1993. Sobczyńska L.: Mikołaj Franciszek Witczak (1896-1976). Zarys biograficzny. Katowice 1995. Sonntag E.: Adalbert (Wojciech) Korfanty. Ein Beitrag zur Geschichte der polnischen Ansprüche auf Oberschlesien. Kitzinger-Mein 1954. Sopicki S.: Wojciech Korfanty. Katowice 1935. Suleja W: Wojna 1920 roku wedle Józefa Piłsudskiego i Michaiła Tuchaczewskiego. Znaczenie polskiego zwycięstwa dla Europy. Uniwersytet Szczeciński. „Studia Maritima , vol. XXIX, 2016, s. 127-140. 205
Suleja W.: Józef Piłsudski. Wrocław 1995. Suleja W: Listy generała dywizji Kazimierza Sosnkowskiego do marszałka józefa Piłsudskiego wokresie wyprawy kijowskiej (kwiecień-maj 1920). „Przegląd Wschodni 1992/1993, t. 2, z.l (5). Szefer A.: Jan Wyglenda [w:] Ludzie 35-Iecia. Sylwetki zasłużonych dla województwa katowickiego. Praca zbiorowa pod red. H. Rechowicza. Katowice 1979. Śmiałek Μ.: RudolfNiemczyk [w:] Ludzie 35-lecia. Sylwetki zasłużonych dla województwa katowickie go. Praca zbiorowa pod red. H. Rechowicza. Katowice 1979. Targ A.: Związki Śląska z Wielkopolską na przełomie XIX i XX wieku. Opole 1967. Teslar T: Polityka Rosji Sowieckiej podczas wojny z Polską. Warszawa 1937. Teslar T: Propaganda bolszewicka podczas wojny polsko-rosyjskiej 1920 roku. Warszawa 1938. Todorski A.I.: Marszał Tuchaczewskij. Moskwa 1964. Tobiasz Μ.: Wojciech Korfanty. Katowice 1947. Wandycz P.: French Diplomats in Poland, 1919-26. „Journal of Central European Affairs 1964. Wandycz R: General Weygand and the Battle of Warsaw. Journal of Central European Affairs” 1960, nr 19. Wandycz P.: The Soviet-Polish Relations 1917-1921. Cambridge Mass. 1969. Wielkopolska a powstania śląskie. Historia. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza. Poznań 1970/10. Wilgusiewicz A.: Legenda Grupy „Wschód . Rola międzywojennej historiografii powstań śląskich w tworzeniu ideologii śląskiej sanacji [w:] Powstania śląskie i plebiscyt z perspektywy 60-lecia. Opole 1981. Województwo śląskie (1922-1939). Zarys monograficzny. Red. E Serafin. Katowice 1996. Wojna polsko-sowiecka 1920 roku. Przebieg walk i tło
międzynarodowe. Pod red. A. Koryna, Warszawa 1991. Wroński Μ.: Zapomniany bohater - por. Roman Jan Koźlik, dowódca Batalionu Szturmowego Tarnogórskiego III powstania śląskiego [w:] Polskie powstania narodowe. W 85. rocznicę wybuchu III powstania śląskiego. XIX Tarnogórska Sesja Naukowa. Pod red. Μ. Wrońskiego. Tarnowskie Góry 2006, s. 87-93. Wrzosek Μ.: Działania bojowe grupy „Północ w czasie III powstania śląskiego w 1921. „Zaranie Śląskie 1964/3. Wrzosek Μ.: Działania bojowe podgrupy „Butrym podczas III powstania śląskiego w 1921 r „Sobótka” 1965/1. Wrzosek Μ.: Powstania śląskie 1919-1921. Warszawa 1971. Wrzosek Μ.: Wojny ograniče Polski odrodzonej 1918-1921. Warszawa 1992. Wyszczelski: Bitwa u wrót Warszawy 1920. Działania wojenne na przedpolu stolicy. Warszawa 2013. Wyszczelski L: Odrodzona Rzeczpospolita 1918. Walka o granice, postawa mocarstw, usuwanie oku pantów. Warszawa 2013. Zaolzie. Polsko-czeski spór o Śląsk Cieszyński 1918-2008. Pod red. Grzegorza Gąsiora. Wyd. Ośrodek KARTA 2008. Zarzycka Z.: Brandys Jan [w·.] Śląski słownik biograficzny. T. 3. Pod red. J. Kantyki i W. Zielińskiego. Katowice 1981. Zarzycka Z.: Polskie działania specjalne na Górnym Śląskim 1919-1921. Warszawa 1989. Zarzycka Z.: Batalion szturmowy tarnogórski w III powstaniu [w:] Nie tylko o Korfantym. Jeszcze o powstaniach śląskich i plebiscycie w świetle ostatnich badań. Pod red. Z. Kapały. Bytom 2000. Zieliński W.: Polska i niemiecka propaganda plebiscytowa na Górnym Śląsku. Wrocław-Warszawa 1972. 206
Zieliński W.: Wielkopolska a powstania śląskie. Historia. Zeszyty naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. 1970/10. Zieliński W: Ludzie i sprawy hotelu „Lomnitz . Katowice 1985. Zieliński W.: Michał Grażyński 1890-1965. Wojewoda śląski. Katowice 1986. Źródła do dziejów powstań śląskich. T. III. Oprać. J. Przewłocki, W. Zieliński. Wrocław 1974. Spis map Mapa obszaru plebiscytowego. Źródło: Μ. Mielżyński: Wspomnienia i przyczynki do historii III powstania górnośląskiego. Mikołów 1931. Wojna polsko-bolszewicka. Teatr działań. Ośrodek Badań Historii Wojskowej Muzeum Wojska w Białymstoku Rozmieszczenie oddziałów powstańczych i niemieckich w dniach 4 i 10 maja 1921. Źródło: Μ. Mielżyński: Wspomnienia i przyczynki.... op. cit. Rozmieszczenie oddziałów powstańczych i niemieckich w dniu 21 maja 1921. Źródło: Μ. Mielżyński: Wspomnienia i przyczynki do historii ...,op. cit. 207
INDEKS OSOBOWY A Abraham Roman - 76, 77,173 Alvensleben von Gustav gen. - 26, 45 Anczyc Władysław Ludwik - 97 Ankerstein Feliks, pseud. Butrym - 130, 197 Cavell Edith Louis - 40 Charaszkiewicz Edmund Kalikst рог. - 133 Chmielnicki Bohdan - 75 Chrobok Pawel, ps. Kunowski pik - 195 Chrzanowski Zygmunt - 198 Cinciała Andrzej - 6 Clemenceau Georges - 40 Creasy Edward Shepard - 95 Croix de la gen. - 46 Curzon George Nathaniel lord - 39, 52,121,192 Cyms Paweł - 136,198 Czajkowski Nikolaj - 190 В Bach von Aleksander - 5 Baczyński Stanislaw, pseud. Bittner - 130 Bałyga Jasiek - 79 Baran sierż. - 78 Barthou Louis - 113 Bebel Izaak - 78 Benedykt XV papież - 136, 183, 184 Beneš (Benesz) Edvard-10,11,115,140,163,185 Benis Artur - 198 Benisz Adam - 130, 197 Bernhardi von Friedrich gen. - 16 Berthelot Philippe - 114 Bertram Adolf kardynał - 118 Białecki Szymon -130 Bismarck von Otto - 26, 43, 93 Bloch - 99 Blumkin Jakow - 42 Boerner Ignacy - 130, 197 Bojko Jakub - 6 Bordeaux Henry - 40 Bożek Arka - 140 Bratkowski -141 Brechler - 109 Brenn Gustaw - 25 Briand Aristide - 48, 112, 116, 120, 182 Brożek Krzysztof - 91 Brun -198 Brusilow Aleksiej Aleksiejewicz ֊ 82 Buat Edmond Alphonse Leon gen. - 113 Budionny Siemion - 48, 72 Bülow von Karl - 40 Butrym - 130, 197 E Edgar Vincent - 55, 96,193 Etienne Maurice, ps. Frank-Nohain - 40 C Carlo hr. Sforzy - 138 Carr Edward Hallett „Ted - 52, 53 F Farnik Ernest - 6 Filipów Jan sierż. - 77 208 D d Abernon Edgar Vincent lord - 55,56,95,96,193 Daszyński Ignacy - 68,115,155,167 Davies Norman - 54 Dawidowicz por. - 78 Dąbrowski Jan Henryk gen. - 105, 136
Dembiński Teodor -112 Demeter Jan por. - 77, 78 Denikin Anton gen. - 46-48, 169, 170 Diamand Herman -198 Długosz Jan - 5, 142 Dłuski Kazimierz -188 Dmowski Roman - 7, 8, 41, 42, 114, 143, 150, 186, 188, 192 Dorn. A. - 97 Dowbór-Muśnicki Józef gen. - 23, 187 Downarowicz Medard - 189 Durant Kenneth - 57 Dybicz Iwan - 25, 27 Dyrkacz sierż. - 79 Działyński Ksawery - 15 Dzierżyński Feliks - 20, 66, 193
Fırla Jan -186 Flake Otto - 29 Floyar-Rajchman Henryk - 68 Foch Ferdynand marszałek - 24, 38, 39, 48, 54, 114-116 Fojkis Walenty - 35,100,104,136,198 Franciszekjózef I - 47,104 Fried Alfred Hermann - 18 Fryderyk II zob. Fryderyk Wielki Fryderyk III - 107 Fryderyk Wielki - 13, 24, 25, 43,179 Heryng Stefania - 67 Hindenburg von Paul - 14, 16, 21,116, 146 Hlinka Andrej - 185 Hlond August Prymas Polski ks. - 144,145 Höfer Karl gen. - 135-138 Hohenzlollernowie -17 Hollweg Theobald Bethmann - 16 Horwitz Maksymilian Henryk, ps. „Wit , „Henryk Wałecki - 67 Howard sir Michael Eliot - 12, 17 Hubera L. - 41 I G Gaj Dmitrijewicz Gaj-Chan - 81, 87, 89 Gajdzik Karol - 138,198 Gallwitz von Max Karl Wilhelm gen. - 83 Gaulle de Charlese por. - 59, 85 Gawrych Józef Alojzy - 110, 111, 126 George David Lloyd - 8, 12, 13, 18, 39-41, 43, 5256, 93,119,121,167,173,174,179,182,183 Gessler Otto Karl - 12,119 Getman pchor. - 78 Goliński Ludwik - 78 Gottlieb Leopold - 67 Górnikiewicz Władysław - 6 Grabski Władysław - 55, 56,151,192 Gratier Jules Victor gen. - 90 Gruber Henryk - 68 Grünspann dr - 62 Guczkow Aleksandr - 45,165 H Habsburgowie - 5,15, 45 Hacking Reginald - 62 Haller Józef gen. - 6, 9, 23, 38, 45, 62, 72, 79, 85, 96, 143,190, 191 Haller de Hallenburg Stanislaw gen. - 89, 90 Hammer Julius - 57 Hanaka por. - 78 Hanecki-Fürstenberg Jakub - 66 Hank Tadeusz ppor. - 77 Hankey Maurice - 55 Harmsworth Alfred Charles William lord - 54, 55 Hašek Jaroslav - 115,163 Hertz-Barwiński Henryk - 67 Ionescu Take - 51 Iskariota Judasz - 65 Iwaszkiewicz Wacław gen. - 70 J Jan III Sobieski - 144 Januszajtis
Marian Józef Żegota płk. - 70,71,194 Jegorow Aleksander - 70 Jędrysik Seweryn, pseud. „Wallenstein -130,198 Jonek - 10, 97 Juliusz Gromnicki kpr. - 77 Jura - 10, 97 Juszkiewicz por. - 78 К Kakowski Aleksander, prymas Królestwa Polskiego ks. - 20,118,145 Kalemba Henryk - 98,104 Kamieniew Lew - 10,13, 39, 53 Kamieniew Siergiej -191-193 Kaplicki Mieczysław - 68 Karnicki Aleksander gen. - 47 Kasprowicz Jan, poeta - 75 Kastner Erich - 29 Kerillis de Henri - 40 Keynes John Maynard - 17,18 Kiereński Aleksanrder - 60 Kirkor-Kiedroniowa Zofia -188 Kleist von mjr - 91 Kluck von Alexander gen. - 40 Kohn Feliks - 66 Kołczak - 60 Kołłątaj Hugon - 7 209
Kon Feliks -193 Kon Hieronim - 116, 196 Korbut Maryś - 78 Korfanty Wojciech - 33, 91, 99, 100, 102, 105, 111, 123, 124, 129, 134, 138, 175, 195, 198 Korzera gen. - 83 Kossak-Szczucka Zofia - 78 Kościuszko Tadeusz - 97 Kowalewski Jan por. - 133,196 Krassin Leonid Borisowicz - 40, 43, 53 Krukowski Henryk - 130, 197 Krynicki Władysław bp. - 199 Kubisz Jan, ps. Ślązak, poeta - 6, 7,133,139,140 Kulik Teodor kpt. - 198 L Lachman Wacław Aleksander, kompozytor - 97 Lachmann-Mose Hans - 29 Lenin - 12,13, 22, 23, 53, 59, 63, 65-67,145,167 Leroux Gaston - 48 Ligoń Juliusz - 6 Ligoń Stanisław - 92, 127 Liszka Antoni ppor. - 77 Litwinow Maksim Maksimowicz - 66 Lompa Józef - 6, 7 Londres Albert - 48 Londzin Józef ks. - 6, 7, 9, 109, 156 Lortz Jan - 136, 198 Ludendorff Erich - 14 Lwow Georgij ks. - 45 Łysek Jan -142 Μ Maasen Karl Georg - 25 Mackinder Halford John - 41 Mahomet - 65, 96 Makłakow Wasilij - 45 Marchlewski Julian - 193 Martens Ludwig - 57 Marynowski Władysław pchor. - 77, 78 Masaryk Tomas - 10, 11, 141, 148, 160, 185 Massenet Andre gen. - 22, 23 Matuszewski Ignacy - 56, 130, 197 Medwecki Stanisław - 78 Miarka Karol ֊ 6 Michejda Jan -6 210 Mickiewicz Adam - 96 Miedziński Bogusław - 130,197 Mielęcki Andrzej dr - 11, 33, 34, 96, 194 Mielżyński Maciej, ps. Nowina-Doliwa ppłk -129, 130,195,197 Mikołaj 1-47 Mikołaj II - 45, 60 Milik Karol ks. - 128 Millerand Aleksandre - 38, 39, 42, 44, 54, 93, 112, 113, 116, 152 Milukow Paweł - 45 Miładowski Lucjan - 130, 197 Mirski Marian Kantor - 95 Młot Karol - 117,141 Moraczewski Jędrzej - 117,141 Morcinek Gustaw -140 Mvsie - 110 N Napoleon I,
cesarz - 15, 29, 44, 59, 60, 114 Niemczyk Rudolf - 105, 136, 198 Niessei Henri gen. - 114 Nowak Alojzy kpt. - 136 Nowak Andrzej prof. - 13 O Obertyński Krzysztof kpt. - 77, 78 Omilianowicz-Pawlenko Michajło gen. - 70 Ostrowski Bolesław Andrzej mjr - 104 Őszek Robert por. - 198 P Pachoński Henryk prof. - 111, 112, 205 Paderewski Ignacy - 8, 39, 149-153, 174, 187, 218, 222, Parvus-Goldfand - 66 Paskiewicz Iwan - 25, 58 Patek Stanisław -191 Paweł Kempka dr - 101 Perges Jan ks. - 6 Petlura Symon - 75 Pilat kpr. - 78 Piłsudski Józef - 5, 7-11, 20, 23, 24, 35, 39, 41, 47, 48, 55, 58, 61, 62, 66-68, 71, 73, 75, 80, 81, 82, 86, 90, 92, 94- 96,101,104,112-117, 130, 133, 138, 139, 141-143, 145, 148, 160,
163, 166, 183, 184, 186-192, 194- 202, 205, 206, 217, 218, 221, 222, Pobożny Henryk ks. - 177 Poincare Raymond - 45,120,183 Polakiewicz Karol - 130,197 Polgar Alfred - 29 Potocki Dmitrij gen. - 46 Prosper Henrys Paul gen. - 23, 84, 85 Próchniak Edward -193 Puszczyński Tadeusz, ps. „Konrad Wawelberg 130,134, 140,197, 198 R Radckliffe Percy gen. - 55 Ramert Rafael - 78 Raszewski Kazimierz gen. - 195 Rataj Franciszek kpt. - 198 Ratti Achille nuncjusz - 32, 99,145 Reger Tadeusz - 6,156, 217, 221 Ribot Alexandre - 42, 43 Rolle - 109 Romanowów dynastia - 44, 60,149,179 Rond Le Henri gen. - 90, 98,102,128, 134, 135, 138, 181 Rostworowski Stanisław, pseudonim Lubieniec ֊ 92,130,133,196,197, 202 Rozwadowski Tadeusz Jordan gen. - 50, 63,143 Różański Marian dr - 34 Rumbeld sir Horacy - 63 Rybarz Edward -186 Rydz Śmigły Edward gen. - 144 Rymer Józef- 198 S Samuel Stuart Μ. - 63, 64 Sanguszko Eustachy ks. -198 Sapieha Adam Stefan biskup krakowski - 118 Sapieha Eustachy ks. - 51, 55, 113, 121, 163 Satton Antony - 57 Sawinkow Borys - 166,190 Sazonow Siergiej - 45,149 Schultz Wilhelm - 110 Seeckt von Hans gen. - 12, 21-23, 27, 29 Sikorski Władysław gen. - 36, 37, 71, 87, 89, 117, 143, 144, 194, 202 Simons Walter dr - 56,118-120 Skorupka Ignacy - 9,10 Skulski Leopold -191 Smuts Jan Christian - 17 Sobelson Radek -66, 67 Sobieski zob Jan III -88,144 Sokolnicki Michał Hubert - 188 Sołłohub Nikołaj - 81 Sosnkowski Kazimierz - 49, 68, 113, 130, 194, 195, 197, 206 Sróter de Szanda István gen. - 49 Srokowski Stanisław - 198, 202 Stahn Józef - 65, 67, 71, 145, 146, 202, 219, 223 Stalmach Paweł - 5
Stpiczyński Wojciech - 130,197 Sujkowski Antoni Zygmunt - 188 Swiżajski Judasz - 65 Szarek Eugeniusz strz. - 77 Szczepanik J. -109 Szeptycki Stanisław gen. - 18, 23,116,196, 202 Szuwajew Aleksander - 81 Ś Śmigły Rydz Edward gen. - 144 Świtalski Kazimierz -196 T Tadeusz Kościuszko - 97 Targalski Władysław - 130,198 Teleki de Szék Pál János Ede - 146 Teodorowicz Józef Teofil - 118 Tharaud Jerome -40 Thies Frank - 29 Thugutt Stanislaw August - 189 Tirpitz Alfred admirał von - 14 Tower sir Reginald Thomas - 43, 62 Trąmpczyński Wojciech marszałek sejmu - 105, 156 Trocki Lew Dawidowicz - 22, 27, 42, 48, 65, 66, 145,167,175, 202 Tuchaczewski Michaił Nikołajewicz marszałek 25, 58, 59, 61, 62, 68, 70, 80, 81, 89, 146, 192, 201, 204-206, 223 Tucholsky Kurt - 29 U Ulitzka Carl (Karl) ks. - 108 211
Unszlicht Józef ֊ 193 Urbańczyk Paweł -186 V Vorzimmer Henryk - 68 Vorzimmer Tadeusz - 68 W Walerus Karol bosman - 198 Wallach-Finkelstein Enoch Meyer - 66 Wasilewski Leon - 116,196 Weiss Manfred - 49 Wereszycki - 68 Weygand Maxime gen.- 94,95,112,114,193,206 Wilhelm I cesarz - 24 Wilhelm II cesarz - 24 Wilson Henry Maitland marszałek - 54 Wilson prezydent - 57, 152, 156, 173, 174, 180 Wirth Joseph - 12, 13 Wiśniewski Tadeusz - 78 Wiśniowiecki Jeremi ks. - 75 Witczuk Józef - 196 Witos Wincenty - 9, 13, 36, 38, 141, 147, 166, 176, 178, 182, 193, 218, 222 Wojnar Kasper mjr - 130,197 Wolny Konstanty adwokat - 74, 99 Wołos Mariusz prof. - 45 Wrangl Piotr Nikołajewicz gen. - 44, 48 Wright Peter kpt. - 63, 64 Wróblewski Władysław -109 Z Zabałkański Iwan Dybicz feldmarszałek - 25 Zadik Iacob gen. - 51 Zajączkowski Bolesław kpt. - 76, 77, 79, 80 Zamorski Jan -113 Zamoyski Maurycy - 53,198 Zanibal Robert - 6 Zarugiewicz Konstanty - 79 Zarugiewiczowa Krystyna - 79 Zborowski Henryk kpt. - 196 Zejer Ludwik - 186 Zevaco Michel - 48 Ż Żelawski Edmund Bonifacy mjr - 104 212 Żeligowski Lucjana gen. - 194,195 Żeromski Stefan - 68, 69, 74 Żółtowski Alojzy - 46 Żuławski Jerzy - 76, 77 Żymierski Michał płk - 190
Здзислав Янечек ВЕРХНЯЯ СИЛЕЗИЯ И ПОЛЬСКО-БОЛЬШЕВИСТСКАЯ ВОЙНА НА СТРАНИЦАХ ГАЗЕТЫ «ГВЯЗДКА ЦЕШЫНЬСКА» К столетию Варшавской Битвы и Второго Силезского Восстания Резюме Редактором газеты «Гвяздка Цешыньска» («Gwiazdka Cieszyńska») в период польско-большевистской войны был ксёндз Юзеф Лондзин
(1862-1929), выдающийся общественно-политический деятель, историк, бургомистр Тешина. Как секретарь Союза Силезских Католиков, которым он руководил с 1903 г, он был избран в 1907 г. и в 1911 г. в Государственный Совет в Вене. Во время I Мировой войны он был членом Центрального Национального
Комитета. В октябре 1918 г. вместе с Яном Михейдо, который представлял польских евангелистов, и социалистом Тадеушем Регером ён возглавил Национальный Совет Тешинского Княжества. Весной 1919 г. принял участие в мирной конференции в Париже, на которой защищал интересы польского населения и боролся за
присоединение большей части Тешинской Силезии к Польше. Тематика и тон издания соответствовали требованиям времени. Сначала издание осуществляло обзор событий, связанных с крахом общих интересов трёх держав, которые захватили Польшу, наблюдало, как Австро-Венгрия втягивается в союз с Германией, а
потом, как начинается конфликт этих государств с Россией. В конце концов за борьбой не на жизнь, а на смерть между этими державами, которые до этой поры господствовали в данной части Европы. Внимание журналистов привлекали усилия Вены и Берлина по достижению согласия с поляками и запутанная
дипломатическая игра Юзефа Пилсудского. При чтении «Гвяздки Цешыньской» не покидает впечатление, что помещённые на её
страницах актуальные статьи не только обращались к читателю спокойным, полным достоинства тоном, но и были комментарием актуальных событий и слов Юзефа Пилсудского: [...] нам очень нужен мир именно на заре нашего пробуждения от столетнего рабства, когда все наши силы должны быть направлены на восстановление Отечества, а со всех сторон нам угрожают и нападают на нас. Война, которая закончилась для Европы, для нас начинается и полыхает на наших границах. Украинцы угрожают 213
Львову, большевики заняли Вильно и стоят у ворот Бреста и Гродно. Они продвигаются вперёд и утверждают, что их целью является Варшава и вся Польша. Чехи напали на тешинские провинции, которые являются чисто польскими, а также на польские районы Спиша и Оравы. Немцы воюют против нас в Познанском
воеводстве. Со всех сторон мы окружены неприятелями и отрезаны от мира». В период борьбы с Советской Россией, которая несла огромную опасность Польше, многие партии и их средства массовой информации осуществляли нападки на Руководителя Государства. Они выдвигали против Ю. Пилсудского клеветнические
обвинения, среди прочего в том, что он не оказал необходимую помощь Львову, борющемуся с украинцами, и повлиял на несвоевременное возвращение в страну войск генерала Ю. Галлера. Редакция «Гвяздки Цешинской» под руководством ксендза Ю. Лондзина приняла другую тактику. В сообщениях с восточного фронта
она последовательно избегала упоминание Главнокомандующего, его прошлую деятельность во главе легионов называла «военным грехом на стороне немцев», за то чаще упоминала фамилии Войцеха Корфанти, Винцента Витоса и Игнация Падеревского. Газета с энтузиазмом писала о победах и преимуществах польского
оружия. С тревогой сообщалось о немецкой и чешской угрозе, а также о равнодушном отношении западных держав к польской проблеме, в частности Англии, которая в трудные для Польши моменты принимала на галерее парламента народного комиссара Леонида Красина и члена Политбюро ЦК Льва Каменева. Необходимо
отметить, что хотя одной из основных целей издания было оперативное и основательное информирование о
политических действиях европейских стран, в нём отражались, однако, и темы более лёгкого характера. Благодаря этому «Гвяздка Цешыньска» пользовалась большим спросом. Особенно охотно читатели знакомились с шуточными диалогами Юры и Ёнека, написанные на красивом силезском наречии. Они соперничали с
политическими сенсациями, повествованиями о фальшивых князьях и пророках. Однако в августе 1920 г. даже Юра и Ёнеквели дискуссии а пруссаках в Берлине, «которые радовались, что поляков большевики сметут». При чтении «Гвяздки Цешыньской» возникает однозначное впечатление, что «поляки не были
пассивными зрителями процесса рождения своего государства». Опубликованные на её страницах статьи и фельетоны являются свидетельством усилий, предпринятых сто лет назад нашими предками. Они оставили глубокий след в процессе восстановления Речи Посполитой от Верхней Силезии, Велькопольски, Гданьского
Поморья по далёкие Окраины. Автор на основе публикаций того времени в «Гвяздке Цешыньской» в главе «За Верхнюю Силезию» реконструирует события весны 1919 г., когда 214
Германия готовила план ликвидации польского государства при участии советской России. Второе силезское восстание было ответом на трагические события, происшедшие 16 и 17 августа 1920 г., когда немцы, уверенные в том, что большевики захватили Варшаву, совершили погром, направленный против польских
деятелей, разгромили польские центры, выкрикивая лозунги: „Warschau gefallen (Варшава пала) i „Nieder mit Polen, nieder mit Frankreich! (Долой Польшу, долой Францию). Среди жертв был среди прочих также и известный, уважаемый католический врач Анджей Мелецки (18641920), изувеченное тело которого
было брошено в реку Раву. То было время, когда прусские военные рассматривали возможность использования при решении проблемы Верхней Силезии чешского варианта в регионе Заользе, а именно - осуществить военную оккупацию и не допустить проведения плебисцита. Они склонялись к такому решению после того,
как на Конференции в Спа (5-16 июля 1920 г.) союзники решили проблему Тешинской Силезии в пользу агрессора. Развитие этой темы отражено в главе «О польской неблагодарности». Автор затронул среди прочего проблему немецкой ненависти к французам и полякам и помощи маршалу Μ. Тухачевскому, в успехах
которого они видели гарантию получения под свою власть Велькопольски и защиту «от польского волка» Верхней Силезии. «Газетные «колючки» против Польши» -- в главе под этим названием описана обстановка в Верхней Силезии и на польско-большевистском фронте. Отражением солидарных действий немцев была
прусская пресса, которая, не обращая внимания на политические тенденции, писала в том же антипольском тоне.
Жаждая мести, она распространяла самые страшные наговоры против Польши. «Гвяздка Цешыньска» писала, что немецкая пресса заняла по отношению к войне «большевистскую позицию», обильно распространяясь главным образом на тему польских военный поражений. По мнению газеты, Речь Посполитая уже перестала
существовать под напором большевиков. В Польше господствовали «хаос и беспорядок». «Куда бы ни пришли поляки, там по сообщениям этой прессы начинаются убийства и грабежи, а вот большевики повсюду устанавливают порядок». В свою очередь, в главе «Правительство в Варшаве хочет вести войну до конца»
отразилась решимость защитить независимость. Приведены комментарии силезской прессы и таких французских изданий, как Le Matin , „L Echo de Paris , и „Le Temps , a также высказывания Ллойда Джорджа, французских политиков и парламентариев. «Польские Фермопилы» -- эта глава посвящена боям на южном
фронте (где комиссаром был И. Сталин), героизму жителей Львова и участников битвы под Задвожем. Эта проблематика рассматривается сточки зрения силезской прессы. 215
В битве под Задвожем, на подступах к Львову, 1-й батальон 54-го пехотного полка львовских добровольцев, состоящий из харцеров и молодых участников обороны города в 1919 г. и входящий в состав группировки Романа Абрахама (участника третьего силезского восстания), отражал атаки 6-й кавалерийской
дивизии Семёна Будённого, наступающей на Львов. Погибли 318 из 330 бойцов, которые на протяжении целого дня успешно сдерживали наступление большевистских войск. Эти события были проиллюстрированы цитатами из силезской газеты. «От «Чуда над Вислой» к «Чуду над Одером» ֊ это сюжетный переход от
Варшавской битвы ко второму силезскому восстанию и действиям по противостоянию актам насилия со стороны немцев в Верхней Силезии. В заключении подводятся итоги описанных событий. Военный успех Варшавской битвы и Третьего Силезского Восстания имел результатом включение в границы II Речм Посполитой
восточной части Верхней Силезии, который был вторым по значению промышленным регионом Европы. Это событие значительным образом изменило экономическую структуру аграрной Польши, приближая структуру польского общества к странам капиталистической культуры. Верхняя Силезия была самым большим
промышленным регионом страны. Этот факт подчёркивала Гвяздка Цешыньска в статье О значении Верхней Силезии , а также во всех дидактических текстах кардинала Хлонда. Великий сын силезской земли, Предстоятель Польши ксёндз Август Хлонд органично включил чудо над Вислой и чудо над Одером в
историю общенациональной борьбы, защиты христианской цивилизации и в широком смысле идеи свободы. Как и битву под Грюнвальдом и
освобождение Вены, А. Хлонд включал эти победы в ряд исторических событий, пам ять о которых сформировала национальные праздники, отодвигая в тень споры, объединяя польское общество в стране и заграницей. Ценным приложением к книге является Хроника событий и Список источников, содержащий малоизвестные документы эпохи на тему Верхней Силезии и Варшавской битвы. Tłumaczenie: Valery Buivai 216
Zdzisław Janeczek OBERSCHLESIEN UND DER POLNISCH-SOWJETISCHE KRIEG IN „GWIAZDKA CIESZYŃSKA (DAS STERNLEIN VON TESCHEN). BERICHTE UND KOMMENTARE Zum hundertsten Jahrestag der Warschauer Schlacht und des zweiten Schlesischen Aufstandes Resume Der Redakteur von „Gwiazdka Cieszyńska war während des PolnischSowjetischen Kriegs der katholische Priester Józef Londzin (1862-1929), ein ver dienstvoller sozialer und politischer Aktivist, Historiker, der Bürgermeister von Teschen. Als Sekretär des Verbands der Schlesischen Katholiken, der von ihm von 1903, in 1907 und 1911 geleitet wurde, wurde er zum Staatsrat in Wien gewählt. Während des I. Weltkriegs war er ein Mitglied des Obersten Nationalausschusses. Im Oktober 1918 führte er gemeinsam mit Jan Michejda, der polnische Evangeliker vertrat, und mit dem Sozialisten Tadeusz Reger den Staatsrat des Herzogtums Teschen. Im Frühling 1919 nahm er an der Friedenskonferenz in Paris teil, wo er die Interessen der polnischen Bevölkerung verteidigte und um den Anschluss der Mehrheit von Teschener Schlesien an Polen kämpfte. Die Thematik und der Ton der Zeitschrift wurden an die aktuellen Anforderungen angepasst. Anfänglich beobachtete sie den Einbruch der Interessengemeinschaft der drei Annexionsmächte, sie sah die Verstrickung der Donaumonarchie in ein Bündnis mit Deutschland und danach die Anfänge eines Konflikts dieser Staaten mit Russland und schließlich den tödlichen Kampf dieser Mächte, die bisher über diesen Teil Europas herrschten. Die journalistische Aufmerksamkeit fesselten die Bemühungen von Wien und Berlin um eine Allianz mit
Polen und ein verwickeltes politisches Spiel von Józef Piłsudski. Beim Lesen von „Gwiazdka Cieszyńska hat man den Eindruck, dass die darin laufend veröffentlichten Artikeln zum Leser nicht nur mit einem ruhigen, würdi gen Ton sprachen, aber, dass sie ein Kommentar zu den laufenden Ereignissen und Worten von Józef Piłsudski: [...] wir brauchen Frieden gerade zu Beginn unserer Wiedergeburt nach hundert Jahren Gefangenschaft und wenn alle unseren Kräfte auf den Wiederaufbau unserer Heimat gerichtet werden sollten sehen wir uns von allen Seiten gefährdet und überfallen. Der Krieg, der für das Europa zu Ende ist, beginnt und brennt für uns an unseren Grenzen. Ukrainer gefährden Lwow, die 221
Bolschewiken nahmen Vilnius ein und sind vor den Toren von Brest und Grodno und beim Weiterkommen versichern sie, dass ihr Ziel Warschau und das ganze Polen wäre. Die Tschechen überfielen die Teschener Provinz, rein polnisch, aber auch die polnischen Bezirke von Spisz und Orava. Die Deutschen kämpfen gegen uns im Posener Gebiet. Von allen Seiten sind wir von Feinden umzingelt und von der Welt getrennt waren. Während der gefährlichen Kämpfe mit sowjetischem Russland griffen viele Parteien und ihre publizistischen Organe den Staatsoberhaupt an. Sie machten gegen J. Piłsudski verleumderische Vorwürfe - u.a. wegen keiner wirksamen Hilfe an Lwow, das gegen Ukrainer kämpfte und wegen der Verzögerung des Heimkehrs der Truppen von General J. Haller -die Redaktion von „Gwiazdka Cieszyńska unter der Leitung vom Priester J. Londzin machte sich eine andere Taktik zu eigen. In den Berichten von der Ostfront ließ sie konsequent die Person des obersten Befehlshabers außer Acht, seine frühere Legion-Aktion nannte sie „eine Kriegssünde auf der deutschen Seite , dagegen erwähnte sie öfter die Namen von Wojciech Korfanty, Wincenty Witos oder Ignacy Paderewski. Mit Enthusiasmus wurde über die Siege und Überlegenheit der polnischen Waffen geschrieben. Mit Sorgfalt äußerte man sich über die deutsche und tsche chische Gefahr und über das Desinteresse an der polnischen Sache der west lichen Großmächte, im Besonderen England, das in den für Polen schwierigen Momenten, im Parlament-Repräsentationssaal den Volkskommissar Leonid Krasin und das Politbüro-Mitglied des Zentralkomitees Lew Kamieniew
empfing. Es sollte bemerkt werden, dass obwohl eines der Grundziele der Zeitschrift schnelles und gründliches Informieren über politische Ereignisse Europäischer Länder war, gab es jedoch auch leichtere Themen. Dank dem erfreute sich „Gwiazdka Cieszyńska großer Beliebtheit. Besonders gerne las man scherzhafte Dialogen von Jura und Jonek, die in der schönen schlesischen Mundart verzeichnet waren. Sie wetteiferten mit politischen Sensationen, Erzählungen über falsche Fürsten und Erlöser. Jedoch im August 1920 debattierten sogar Jura und Jonek über Preußen in Berlin, „welche erfreut waren, dass Bolschewiken die Polen zum wegkommen machen . Aus der Lektüre von „Gwiazdka Cieszyńska ergibt sich deutlich, dass „Polen keine passiven Zuschauer der Geburt ihres Staates waren. Die in der Zeitschrift veröffentlichten Artikel und Feuilletons waren ein Nachweis der Anstrengungen unternommen hundert Jahre früher von unseren Vorgängern und eine dauerhafte Spur ihres Beitrags zum Wiederaufbau der Republik Polen von Oberschlesien, Großpolen, Hinterpommern bis zum weiten Grenzland. Vom Verfasser werden auf Grund der damaligen Zeitungsmeldungen von „Gwiazdka Cieszyńska im Abschnitt Für Oberschlesien die Ereignisse im Frühling 1919 rekonstruiert - als Deutschland den Plan der Liquidation des pol nischen Staates mit der Beteiligung von Soyjet-Rußland vorbereitete. Der zweite 222
schlesische Aufstand war eine Antwort auf die tragischen Ereignisse am 16. und 17. VIII 1920, als Deutsche - überzeugt, dass Warschau von den Bolschewiken er obert wurde -den Pogrom von polnischen Aktivisten begangen, polnische Räume demolierten und unter dem Motto „Warschau gefallen und „Nieder mit Polen, nieder mit Frankreich! demonstrierten. Unter den Opfern war u.a. der bekannte und geehrte Kattowitzer Arzt Andrzej Mielęcki (1864-1920), dessen eingeäscher te Leiche in Rawa geworfen wurde. Es war eine Zeit, wenn die preußischen Soldaten die Anwendung für Oberschlesien der tschechischen Variante im Olsagebiet erwogen -d.h. einneh men und keine Volksabstimmung zulassen. Sie neigten zu einer solchen Lösung nach dem, als bei der Konferenz in Spa (5-16 VII 1920) die Alliierten die Frage von Teschener Schlesien zugunsten des Aggressoren entschieden. Eine Erweiterung dieses Themas ist der Abschnitt „Über die polnische Undankbarkeit . Es wurde das Problem u.a. des deutschen Hasses gegen Franzosen und Polen und der Hilfe für den Marschall Μ. Tuchaczewski angesprochen, von dessen Erfolge sie die Rückgewinnung von Großpolen und den Schutz von Oberschlesien „vor dem pol nischen Wolf abhängig machten. Die Presse-„Dorne gegen Polen - der Abschnitt unter diesem Titel berührt die Beschreibung der Wirklichkeit in Oberschlesien und an der polnisch-bolschewischen Front. Eine Widerspiegelung des deutschen Solidarismus war die preußische Presse, die unabhängig von der politischen Option in demselben anti polnischen Ton schrieb. Aus Begier nach der Rache verbreitete sie die
furchtbar sten Verleumdungen gegen und über Polen. „Gwiazdka Cieszyńska schrieb, dass die deutsche Presse eine „bolschewische Stellung hinsichtlich des Kriegs nahm, indem sehr viel vor allem über polnische militärische Niederlagen geschrieben wurde. Danach existierte Polen unter dem Drang der Bolschewiken nicht mehr. In Polen herrschte „Chaos und Unordnung . „Da, wo Polen eintreten, dort ermor den und rauben sie nach dieser Presse, die Bolschewiken dagegen führen überall Ordnung ein . Der Abschnitt Die Regierung in Warschau will den Kampf bis zu Ende füh ren widerspiegelt die Entschlossenheit der Verteidigung der Unabhängigkeit in Anlehnung an die Kommentare der schlesischen Presse und solcher französischer Titel, wie: „Le Matin , „L Echo de Paris und „Le Temps und der Aussage von Lloyd George՝ a, französischer Politiker und Abgeordneten. Polnische Thermopylen - ist ein Abschnitt gewidmet den Kämpfen an der südlichen Front (wo J. Stalin ein Kommissar war), der heldenhaften Haltung der Einwohner von Lemberg und den Teilnehmern der Schlacht bei Zadwörze. Diese Problematik wird aus dem Gesichtspunkt der schlesischen Presse betrachtet. Bei der Schlacht von Zadwörze, im Vorfeld von Lemberg, stellte sich das I Bataillon des 54. Infanterieregiments der Lemberger Freiwilliger, bestehend aus Pfadfinder und junger 1919-Verteidiger, ein Teil der Roman Abraham-Gruppe (war 223
an dem dritten Schlesischen Aufstand beteiligt) dem Angriff der 6. Pferdedivision von Siemion Budionny gegen Lemberg, 318 von 330 Kämpfenden kamen ums Leben, wobei sie den ganzen Tag den Angriff der Bolschewikenarmee erfolgreich stoppten. Diese Ereignisse wurden mit den Aussagen der Schlesischen Zeitung dargestellt. Vom „Wunder an der Weichsel bis zum „Wunder an der Oder ist ein Übergang von der Warschauer Schlacht zum Ausbruch des zweiten schlesischen Aufstands und Stoppen der deutschen Gewalt in Oberschlesien. In der Zusammenfassung sind die wichtigsten Konsequenzen der beschriebenen Ereignisse genannt. Der Militärerfolgt der Warschauer Schlacht und des dritten Schlesischen Aufstands hatte zur Folge, dass der Ostteil Oberschlesiens, der zwe ite Industriegebiet Europas, in die Grenzen der II Republik eingegliedert wurde. Das änderte wesentlich die wirtschaftliche Struktur vom Agrarpolen, indem die polnischen Beziehungen den Staaten mit kapitalistischer Kultur ähnlich wurden. Oberschlesien war das größte Industriebezirk im Land. Diese Tatsache wurde von „Gwiazdka Cieszyńska im Artikel Über die Bedeutung von Oberschlesien und auch von Kard. Hlond in seiner Lehre unterstrichen. Der große Sohn Schlesiens, der Primas von Polen, der Priester August Hlond fügte sachkundig den Wunder an der Weichsel und den „Wunder an der Oder in die Geschichte der allgemeinen nationalen Kämpfe in der Verteidigung der christlichen Zivilisation und der breit verstandenen Freiheitsidee ein. Ähnlich wie die Schlacht bei Grunwald zählte A. Hlond den Wiener Entsatz zu den historischen
Ereignissen, deren Andenken nationalen Feste gestaltete, welche Streitigkeiten in den Schatten stellen, die polnische Gemeinschaft im In- und Ausland einigen. Eine wertvolle Ergänzung ist der Kalender der Ereignisse und der Quellennachtrag mit wenig bekannten Unterlagen der Epoche, die sich auf Oberschlesien und Warschauer Schlacht beziehen. Tłumaczenie: Arkadiusz Budziak 224 Baveiiscne Staai?b֊o!iothek Mönchen
|
| adam_txt |
SPIS TREŚCI Wstęp. 5 Za Górny Śląsk.11 „O polskiej niewdzięczności".14 Prasowe „kolce" przeciw Polsce. 28 Niemcy zamierzali opanować cały Górny Śląsk. 32 Rząd w Warszawie chce prowadzić walkę do końca. 35 Debaty o Polsce nad Tamizą i Sekwaną.40 „Wśród serdecznych przyjaciół.". 49 „Rosja potrzebuje Napoleona" a Polska amunicji. 59 Między „Anonimowym mocarstwem" a internacjonalizmem. 63 Polskie Termopile. 70 Wieści z frontu.80 „Nieszpory sycylijskie" dla śląskich Polaków. 90 Witaj jutrzenko wolności!.92 Od „Cudu nad Wisłą" do „Cudu nad
Odrą". 97 Od legnickich pól po powstania śląskie. 101 Ślązacy . 104 Zmagania plebiscytowe. 105 Wizyta Naczelnika Państwa we Francji. 112 Episkopat wobec Górnego Śląska. 118 Perła w Koronie czy pruska kuźnia zbrojeń?.118 Ostatnie boje i powrót do Macierzy . 129 Zakończenie . 142 Aneksy źródłowe. 147 Kalendarium.186 Bibliografia.200 Spis map.207 Indeks osobowy. 208
Резюме.213 Summary.217 Zusammenfassung. 221
BIBLIOGRAFIA Źródła rękopiśmienne CENTRALNE ARCHIWUM WOJSKOWE W WARSZAWIE: I 19051 ap. Korpus oficerów piechoty. Oficer rezerwy Kalemba Henryk. 73 Pułk Piechoty. Przebieg służby wojskowej w armii polskiej, k. 1- 3. Biblioteka Śląska w Katowicach. Dział Zbiorów Specjalnych: Powstania Śląskie. Dokumenty Instytutu im. Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku. NKWP - historie, kroniki i organizacja różnych oddziałów, dziennik Głównego Dowództwa Etapów Górnego Śląska, mapy i szkice. Nr zespołu 008. Sygn. 205. Sygn, dawna A. XIIIT. XIII/360. NKWP ֊ meldunki sytuacyjne, rozkazy, korespondencja 1921 r. Nr zespołu 008. Sygn. 209. Sygn. dawnaA.XIIT.XII/358b. PRASA: „Der Schwarze Adler" 1921 „Dzwon" 1919 „Gwiazdka Cieszyński" 1919-1921 „Kocynder" 1920 „Pieron" 1920-1921 ŹRÓDŁA DRUKOWANE: Archiwum Powstań Śląskich. Okres pierwszego powstania 1919 roku seria 1,1.1. Oprać. E. Długajczyk, P. Parys. Wyd. Muzeum Śląskie w Katowicach 2017. Babel I.: Opowiadania odeskie, tłum. S. Pollak, Warszawa 1988. Babel I.: Portret własny, tłum. J. Pomianowski, Bydgoszcz 1994. Babel I.: Utwory wybrane, tłumacze różni, Warszawa 1964. Baczyński S.: Tajne organizacje wojskowe na Górnym Śląsku w latach 1918-1921 na tle sytuacji ogól nej. „Najnowsze dzieje Polski 1914-1939", 1.13.1968, s. 113-156. Benisz A.: Górny Śląsk w walce o polskość. Katowice 1930. Benisz A.: Walki o Kędzierzyn. Z trzeciego powstania na Górnym Śląsku (od 3 V-5 VII 1921 ). Katowice 1926. Benisz A.: Walki o Kędzierzyn i Górę św. Anny. Katowice 1961. Benisz A.: W burzy życia. Katowice 1976. Bień A.: Wspomnienia zagłębiowskie z powstań śląskich.
„Zaranie Śląskie" 1966/3. Borth W: Z walk o niepodległość na Górnym Śląsku. Katowice 1938. Brandys J.: Walki powstańcze na Górnym Śląsku. „Przegląd Zachodni" (Londyn) 1958/10-11. Budionny S.M.: Projdionnyj puť, t. 2, Moskwa 1965. Camón, gen.: La Manoeuvre libératrice du Maréchal Pilsudski contre les Bolcheviques, Août 1920. Paris 1929. Camón gen.: Zwycięski manewr marszałka Piłsudskiego przeciw Bolszewikom: Sierpień 1920: Studjum strategiczne. Przełożył J.A. Teslar. Wojskowy Instytut Naukowo Wydawniczy. Warszawa 1930. 200
Carr E.H.: The Bolshevik Revolution, 1.1-3. London 1950-1953. Penguin Edition, London 1966. Charaszkiewicz E.: Rola dywersji w III powstaniu górnośląskim [w:] „Dziennik Polski" Londyn nr 103 z 1V1971. Charaszkiewicz E.: Przebudowa wschodu Europy. Fragmenty faktów z lat 1917-21, Niepodległość, t. IX (po wznowieniu), Londyn-Nowyjork 1974. Cisek J., Rok 1920. Warszawa 2010. Cisek J.: Sgsiedzi wobec wojny 1920 roku. Wybór dokumentów, Londyn 1990. Cisek J., Jędrzejewicz W.: Kalendarium życia Józefa Piłsudskiego 1867-1935, t. 2, Wrocław 1994. Chmielewski Μ.: Argumenty pisane krwią. „Strażnica Zachodnia" 1931/3. Daszyński I.: Pamiętniki. Kraków 1925-1926. Dąbski J.: Pokój ryski, Warszawa 1931. Dąbrowski W: Trzecie powstanie śląskie. Londyn 1973. Dąbrowski W: Górny Śląsk w walce o zjednoczenie z Polską. Źródła i dokumenty z lat 1918-1922. Katowice 1923. Dmowski R.· Polityka Polski i odbudowanie państwa. Warszawa 1925. Dowbór-Muśnicki.: Moje wspomnienia. Poznań 1936. Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich, 1.1-3, Warszawa-Moskwa 1962-1966. Dubiel P.: Spojrzenie w przeszłość. Wspomnienia działacza śląskiego. Katowice 1973. Dubiel P.: Korfanty. „Ogniwa" 1947/18. Gaj G.D: Na Warszawa. Moskwa 1928. Grabski S.: The Polish-Soviet Frontier. London 1943. Grażdanskaja wojna 1918-21, red. A.S. Bubnow, S.S. Kamieniew, R.P. Ejdeman. Moskwa 1928-30. Gawrych J.A.: Hotel „Lomnitz“. Z tajemnic szefa wywiadu. Katowice 1947. GawrychJ.A.: Nie byłoby plebiscytu. Katowice 1936. Grażyński Μ.: Powstania śląskie. „Powstaniec Śląski" 1935/5. Grażyński Μ.: The Odra-Nysa. A frontier
of Central Eastern European Federation and a guarantee of lasting peace. London 1952. Grażyńskiego Michała „Walka o Śląsk". Wstęp i opracowanie W Zieliński. Katowice 1989. Grzegorzek J.: Pierwsze powstanie śląskie w zarysie. Katowice 1935. Haller J.: Pamiętniki. Londyn 1964. Horoszkiewicz R.: W trzecim powstaniu śląskim. Warszawa 1936. Kakurin N.E.: Russko-polskaja kampanija 1918-20 gg. Moskwa 1922. Kakurin N.E. i Mielikow WA.: Wojna s Biełopolakami 1920 goda. Moskwa 1925. KellerJ.: Gliwice-Katowice-Kędzierzyn [w:] Pamiętniki powstańców śląskich. T. 1. Podred. T. Karczewski, E Szymiczek, R. Pitera-Ratepi. Katowice 1957. Keller J.: Piechota śląska w trzecim powstaniu. „Peowiak" 1933/12. Korfanty W: Dwie historyczne chwile. Wspomnienia z 1918 roku. „Polonia" 1928/313. Kula R.: Opis wybuchu III powstania w Chorzowie. „Powstaniec Śląski" 1936/5. Lenin W.I.: Korespondencja wojenna, 1917-20, Warszawa 1958. Ludyga-LaskowskiJ.: Materiały do historii powstań górnośląskich 1919-1920,1. Katowice 1925. Ludyga-Laskowski J.: Alfons Zgrzebniok - komendant główny powstań śląskich. Katowice 1939. Ludyga-Laskowski J.: Zarys historii trzech powstań śląskich górnośląskich 1919,1920,1921. WarszawaWrocław 1973. Malczewski K.: Ze wspomnień śląskich. Warszawa 1957. Marchlewskij.: Polsza i mirowaja rewolucja. Moskwa 1920. Marszał Tuchaczewskij - Wospominanija druzjej i soratnikow. Moskwa 1965. 201
Marszałek Μ.: O Michale Grażyńskim. Wspomnienia i refleksje. Katowice 1990. Mielżyński Μ.: Wspomnienia i przyczynki do historii 111 powstania górnośląskiego. Mikołów 1931. Morawski K.: Wspólna droga. Wspomnienia. Paryż [b.r.w.]. Niemczyk R.: Wspomnienia walk z czasów zdobywania i okupowania miasta Katowic podczas 111 po wstania przez 3 Pulk imienia Dgbrowskiego-Niemczyka. „Powtaniec Śląski" 1936/5. Niemczyk R.: Dwa epizody [w:] Pamiętniki powstańców śląskich, 1.1/ Katowice 1957. Niemczyk R.: Działalność 3PPw III powstaniu śląskim [w:] O wolność Śląska. Katowice 1931. Niemczyk R.: 3 Pułk powstańczej piechoty w akcji [w:] O wolność Śląska. Katowice 1931. O wolność Śląska. W dziesięciolecie III powstania 1921-1931. Pamiętnik wydany przez Komitet uro czystości. Katowice 1931. Pamiętniki powstańców śląskich. T. I. Katowice 1957 i T. II. Katowice 1961. Piechoczek L: Powiat rybnicki w czasie powstań śląskich. Rybnik 1934. Piłsudski J.: Pisma zbiorowe, t. VII. Warszawa 1937. Piłsudski J.: Rok 1920. Londyn 1941. Pitera R.: Gniew. Opowieść biograficzna. Warszawa 1965. Pitera R.: Życie na wyrost. Warszawa 1962. Pomarański S„ Pierwsza wojna polska (1918-1920). Zbiór wojennych komunikatów prasowych sztabu generalnego WP (za czas 26 XI1918 do20X 1920), Warszawa 1921. Putna К.: К Wisie i obratno, Moskwa 1927. Radek К.: Wojna polskich biełogwardiejcew protiw Sowietskoj Rossii. Moskwa 1920. Roja B.: Legendy i fakty, Warszawa 1931. Romer J.: Pamiętniki, Lwów 1938. Rostworowski S.: Kadra oficerska w III powstaniu górnośląskim 1921. „Polska Zbrojna" nr 147 z 29 V 1935 i 148 z ЗО V 1935.
Rostworowski S.: Tajna Organizacja Wojskowa Obrony Plebiscytu na Górnym Śląsku w 1921 r. „Bellona" 1931, t. 37. Rostworowski S.: Taktyczny przebieg trzeciego powstania górnośląskiego. „Bellona", 1922, t. 8, z. 2. SiergiejewE.: OtDwinyk Wisie. Moskwa 1923. Tłum, polskie: OdDźwinyku Wiśle. Przeł. J. Moszyński. Warszawa 1925. Sikorski W: La Campagne Polono-Russe de 1920, Paris 1928 (tłumaczenie książki: W. Sikorski, Nad Wisłą i Wkrą, Lwów 1928). Sobik N.: Drugi batalion 2 pułku żorskiego w czasie III powstania śląskiego. „Powstaniec Śląski" 1936/5. Sala W: Do powstańców śląskich młodych zaciągają. Wspomnienia, materiały, notaki. Katowice 1982. Srokowski S.: Wspomnienia z trzeciego powstania górnośląskiego. Poznań 1926. Szafarczyk J.: Moja służba w sztabie grupy „Wschód" wojsk powstańczych w czasie III powstania ślą skiego (wspomnienia). „Kwartalnik Opolski" 1972/2. Szaposznikow B.: Na Wisie. К istorii kampanii 1920 g„ Moskwa 1924. Szeptycki S.: Front Litewsko-Białoruski. Kraków 1925. Trocki L.: Как woorużałas' riewolucja, 1.1-3 w 5 częściach. Moskwa 1923-1925. Trocki L.: Sowietskaja Rossija i burżuaznaja Polsza, przemówienie w Homlu, maj 1920, Moskwa 1920. Trocki L.: Stalin, London 1947. Walka o Śląsk trwa. W dwudziestą rocznicę III powstania śląskiego 1921-1944. Londyn 1941. WyglendaJ.: O nowy czyn. „Powstaniec Śląski" 1936/5. Wyglenda J.: Plebiscyt i powstania śląskie. Opole 1966. 202
WyglendaJ.: Powstania śląskie na Opolszczyźnie. „Kwartalnik Opolski" 1961/2. WyglendaJ.: Z działań grupy „Północ". „Powstaniec Śląski" 1936/5. Zgrzebniok A.: Komendant Główny Powstań Śląskich. Katowice 1939. Opracowania Airapetian G.A.: Legiendarnyj Gaj, Moskwa 1965. Anusiewicz Μ., Wrzosek Μ.: Kronika powstań śląskich 1919-1921. Warszawa 1980. D'Abernon Edgar Vincent wicehrabia: Osiemnasta decydująca bitwa w dziejach świata pod Warszawą 1920 roku. Tłum. S.A. Amsen. Warszawa 1990 (reprint wg wydania z 1932 roku). A.S. [Antoni Steuer]: Brandys Jan [w:] O duszą polską. Wystawa historyczna o działalności duchowień stwa śląskiego w XIX w. Katowice 1991. Bagiński H.: Wojsko polskie na Wschodzie 1914-20, Warszawa 1921. Bańbor J., Radziwiłlowicz D.: Stosunki niemiecko-sowieckie w 1920 r. [w:] Bitwa niemeńska. Red. U. Kraśnicka, K. Filipow. Białystok 200. Cimala В.: Pułk żorski w III powstaniu [w:] Nad Odrą, Olzą i Bierawką podczas III powstania śląskie go. Materiały z V Ogólnopolskiego Seminarium Historyków Powstań Śląskich i Plebiscytu. Bytom 1995. Cygański Μ.: Struktura i antypolska działalność niemieckiego wywiadu na Śląsku (1920-1932). „Studia Śląskie". T. 37. Opole 1980, s. 41-63. Delowicz J.: Kapitan Nikodem Sobik bohater dwóch miast. Żory 2001. Deutscher I.: The Prophet Armed. Trotsky 1879-1921. Oxford 1954. Długajczyk E.: Wywiad polski na Górnym Śląsku 1919-1922. Katowice 2001. Długajczyk E.: Polska konspiracja wojskowa na Śląsku Cieszyńskim w latach 1919-1920. Katowice 2005. Dobrzycki W: Powstania śląskie. Warszawa 1971. Encyklopedia powstań śląskich. Opole 1982. Figowa
F.: Napieralski i Korfanty wobec Niemiec i sprawy polskiej w początkach pierwszej wojny światowej. „Zaranie Śląskiej" 1960/2. GliszczczyńskiJ., W. Szewczyk: Powstania śląskie 1919-1920-1921. W. 1971. Z. Gołasz: Robert Őszek (1896-1938). Żołnierz Niepodległej. Katalog wystawy. Wyd. IPN. Katowice 2018. Grygier S. i Grygier S.: Kontakty polityczne i wojskowe Wielkopolski i Śląska w latach 1919-1921 [w:] Wielkopolska a powstania śląskie 1919-1921. Pod red. B. Polaka. Leszno 1977, s. 13-56. GrygierT.: Pierwsze powstanie śląskie w rachunku politycznym powstańców wielkopolskich [w:] Studia z historii powstania wielkopolskiego 1918/1919. Red. Z. Kaczmarek. Poznań 1962, s. 111-147. Grygier T.: Powstanie Wielkopolskie a plany wyzwolenia reszty ziem zachodnich Polski. „Przegląd Zachodni" 1948/2. Hierowski Z.: Robotniczy poeta powstań górnośląskich [w:] Nauczyciel z Lubszy i inne szkice. Katowice 1961, s. 127-149. Humeński J.: Wojskowa służba duszpasterska w powstaniach śląskich [w:] Wojskowa służba śląskich duchownych w latach 1918-1980. Pod red. Z. Kapały i J. Myszora. Katowice 1999. Janeczek Z.: Siemianowicki słownik biograficzny. Katowice 1996. Janeczek Z.: Zapomniany dowódca. Jan Emil Stanek. (1895-1961). Siemianowice Śląskie 2007. Janeczek Z.: Od Sancovic do Siemianowic. Szkice z dziejów miasta i okolic. Katowice 1993. Janeczek Z.: Karol Gajdzik [w:] Śląskie szkice historyczne. Katowice 1998, s. 148-152. 203
Janeczek Z.: Śląsk wobec polskich walk narodowowyzwoleńczych 1768-1918. Katowice 2001. Janeczek Z.: Poczet dowódców powstań śląskich. Katowice 2008. Janik W.: Bitwa pod Skoczowem 28-30 stycznia 1919 roku. Wyd. IPSE FECIT. Cieszyn 1999. Jędruszczak T: W sprawie drugiego powstania śląskiego. „Kwartalnik Historyczny" 1955, nr 4-5. Jędruszczak J.: Polityka Polski w sprawie Górnego Śląska 1918-1922. Warszawa 1958. Jędruszczak J.: Powstania śląskie 1919-1920-1921. Katowice 1964. Kamiński A.: Michał Grażyński. Nie dokończona biografia. Kraków 1994. Karuga W.: Organizacja Polskiego Komisariatu Plebiscytowego dla Górnego Śląska. Opole 1966. Katsch H.: Der Oberschschlesische Selbstschutz im dritten Polenaufstande. Berlin 1921. Kempa W.· Śląscy Czwartacy. Siemianowice Śl. 2010. Kocur Adam [w:] Polski słownik biograficzny. Warszawa-Wroclaw 1967,1.13, s. 233-234. Komat Μ.: Roman Dmowski i jego wizja Europy narodów na gruzach imperiów (1917-1918). „Arcana" 2018, nr 141, s. 40-57. Kryska-Karski T., Żurakowski S.: Generałowie Polski Niepodległej. Londyn 1976. Kutrzeba T.: Wyprawa kijowska 1920 roku. Warszawa 1937. Kwiatek A.: Sporo kierunek działań narodowych na Górnym Śląskim (1918-1921). Opole 1991. Kwiatek A.: Działalność Michała Grażyńskiego w okresie powstań śląskich w latach 1918-1922. „Studia Śląskie" 1977/21. Kwiatek A.: Ze studiów nad przywództwem powstań śląskich. „Śląski Kwartalnik Historyczny „Sobótka" 1978/4. Laskowski L.: Roman Abraham. Losy dowódcy. Warszawa-Poznań 1998. Lesiuk W, Zieliński W: Tobie Polsko - szkice biograficzne działaczy ruchu niepodległościowego na Górnym
Śląsku. Opole-Katowice 1981. Łączewski J.: Michał Grażyński (1890-1965). Sylwetka polityka. Częstochowa 2000. Łączewski J.: „Bunt" Grupy Wschodniej w HI powstaniu Śląskim. „Wojskowy Przegląd-Historyczny” 1997/2. Łączewski J.: Mieczysław Chmielewski - działacz ruchu niepodległościowego, powstaniec śląski. „Studia Śląskie" 1981/38. Małysz B.: Zaolzi ve 20. Století. „Slovanský přehled", 2/2009, s. 225-231. Mendel E.· Polacy na Górnym Śląsku w latach I wojny światowej. Katowice 1971. Mieżeninow S.A.: Naczało boriby s biełopolakami na Ukrainie w 1920 g., Moskwa 1926. Mrożkiewcz J.: Śląskie powstania Mikołaja Witczaka. „Jastrząb" 1998/33-34, 36 Mrożkiewicz J.: Zapomniany życiorys śląskiego powstańca Mikołaja Witczaka jr. „Wspomnienia" i „Przyczynki”. Jastrzębie Zdrój 2006. Musialik W: Michał Tadeusz Grażyński (1890-1965). Biografìa polityczna. Opole 1989. Musioł J.: Jan Wyglenda „Traugutt”. „Kalendarz Opolski" 1974. MusiołJ.: Mój dobry dowódca. „Poglądy" 1977/17. Musioł J.: Od Wallenroda do Kordiana. Dramatyczne Ślązaków wybory. Katowice 2000. Musioł J.: Temida will powstaniu Śląskim. Katowice 2001. Nad Odrą, Olzą i Bierawką podczas trzeciego powstania śląskiego. Materiały z V Ogólnopolskiego Seminarium Historyków Powstań Śląskich i Plebiscytu zorganizowanego w dniach 27-28 maja 1993 roku w Rybniku, Wodzisławiu Śląskim i Raciborzu. Pod red. Z. Kapały i W. Ryżewskiego. Bytom 1995. Nikulin L.: Tuchaczewskij. Moskwa 1964. Hum. polskie: Tuchaczewski,tłum. S. Klonowski. Warszawa 1965. Orzechowski Μ.: Wojciech Korfanty. Biografia polityczna. Warszawa-Kraków 1975. 204
Orzechowski Μ.: Wojciech Korfanty. Polski słownik biograficzny. Wrocław-Warszawa 1968-1969,1.14, z. 1, s. 67-70. Orzechowski Μ.: Kilka przyczynków do biografii politycznej W Korfantego. „Sobótka" 1959/4. Pachoński J.: Kraków wobec powstań śląskich i plebiscytu. Warszawa-Kraków 1981. PanenkowaJ.: Książka o Wojciechu Korfantym. „Tygodnik Warszawski" 1947/29. Pawłowski I.: Polityka i działalność wojskowa KPP1918-28, Warszawa 1964. Pepłoński A.: Oddział II Sztabu Generalnego NDWP. Zarys organizacji i działalności (1919-1920). „Wojskowy Przegląd Historyczny" 1994, nr 1-2, s. 88-103. Piłsudska A.: Piłsudski. A Biography by his Wife, New York 1941. Pfaff J.: Polski ruch narodowowyzwoleńczy w Tarnowskich Górach w okresie powstań i plebiscytu 1918-1922. Tarnowskie Góry 2005. Polak W: Augustyn Świder. „Głos znad Brynicy" 1926/7. Polak W.: Wstęp [w:] A. Świder: Z głębin duszy polskiej syna ziemi górnośląskiej. Miechowice 1920. Poniatowski E.: Duchowieństwo a sprawa polska na Górnym Śląsku (w. XIX-XX). Katowice 1950. Popiołek K.: Korfanty jako dyktator powstania. „Ogniwa" 1946/3. Popiołek K.: Górnego Śląska droga do wolności. Katowice 1965. Popiołek K.: Trzecie powstanie śląskie. Katowice 1971. Pragier A.: Sąd nad Korfantym. „Wiadomości". Londyn 1962/835. Przewłocki J.: Historiografia Polska o III powstaniu śląskim. Śląski Kwartalnik Historyczny „Sobotka" 1972/1. Przewłocki J.: Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa na Górnym Śląsku w latach 19201922. Wrocław-Warszawa 1970. Przewłocki J.: Wokół II powstania śląskiego. „Zaranie Śląskie" 1970/2. Przewłocki J.: Mocarstwa
zachodnioeuropejskie wobec problemów Górnego Śląska w latach 19181939. Warszawa-Kraków 1978. Przybylski A. Wojna polska 1918-1921. Warszawa 1930. Przybylski H.: Koncepcje polityczne Wojciecha Korfantego. Warszawa 1986. Przybylski H.: Bracia. „Tak i Nie" nr 22 z 29 V1987. Przybylski H.: Śląscy żołnierze Hallera. „Trybuna Śląska" 1993/109. Ręgorowicz L.: Górny Śląsk w czasie plebiscytu i III powstania. Katowice 1961. Ryżewski W: Bitwa o Kędzierzyn. „Zaranie Śląskie" 1971/1. Ryżewski W: Działania zaczepne grupy „Północ" na Opolszczyżnie w III powstaniu śląskim. „Kwartalnik Opolski" 1971/1. Ryżewski W.: Organizacja i rola sztabów wojsk powstańczych w III powstaniu śląskim. „Studia i mate riały z dziejów Śląska", է. V. 1963. Ryżewski W.: Powstania śląskie 1919-1921. Warszawa 1966. Ryżewski W.: Przyczynki do genezy III powstania śląskiego. „Zarania Śląskie" 1967/3. Ryżewski W: Zaangażowanie Rzeczypospolitej w ruch powstańczy na Górnym Śląsku. Uwarunkowania i postulaty [w:] Powstania śląskie i plebiscyt w procesie zrastania się Górnego Śląska z macierzą. Bytom 1993. Sobczyńska L.: Mikołaj Franciszek Witczak (1896-1976). Zarys biograficzny. Katowice 1995. Sonntag E.: Adalbert (Wojciech) Korfanty. Ein Beitrag zur Geschichte der polnischen Ansprüche auf Oberschlesien. Kitzinger-Mein 1954. Sopicki S.: Wojciech Korfanty. Katowice 1935. Suleja W: Wojna 1920 roku wedle Józefa Piłsudskiego i Michaiła Tuchaczewskiego. Znaczenie polskiego zwycięstwa dla Europy. Uniwersytet Szczeciński. „Studia Maritima", vol. XXIX, 2016, s. 127-140. 205
Suleja W.: Józef Piłsudski. Wrocław 1995. Suleja W: Listy generała dywizji Kazimierza Sosnkowskiego do marszałka józefa Piłsudskiego wokresie wyprawy kijowskiej (kwiecień-maj 1920). „Przegląd Wschodni" 1992/1993, t. 2, z.l (5). Szefer A.: Jan Wyglenda [w:] Ludzie 35-Iecia. Sylwetki zasłużonych dla województwa katowickiego. Praca zbiorowa pod red. H. Rechowicza. Katowice 1979. Śmiałek Μ.: RudolfNiemczyk [w:] Ludzie 35-lecia. Sylwetki zasłużonych dla województwa katowickie go. Praca zbiorowa pod red. H. Rechowicza. Katowice 1979. Targ A.: Związki Śląska z Wielkopolską na przełomie XIX i XX wieku. Opole 1967. Teslar T: Polityka Rosji Sowieckiej podczas wojny z Polską. Warszawa 1937. Teslar T: Propaganda bolszewicka podczas wojny polsko-rosyjskiej 1920 roku. Warszawa 1938. Todorski A.I.: Marszał Tuchaczewskij. Moskwa 1964. Tobiasz Μ.: Wojciech Korfanty. Katowice 1947. Wandycz P.: French Diplomats in Poland, 1919-26. „Journal of Central European Affairs" 1964. Wandycz R: General Weygand and the Battle of Warsaw. Journal of Central European Affairs” 1960, nr 19. Wandycz P.: The Soviet-Polish Relations 1917-1921. Cambridge Mass. 1969. Wielkopolska a powstania śląskie. Historia. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza. Poznań 1970/10. Wilgusiewicz A.: Legenda Grupy „Wschód". Rola międzywojennej historiografii powstań śląskich w tworzeniu ideologii śląskiej sanacji [w:] Powstania śląskie i plebiscyt z perspektywy 60-lecia. Opole 1981. Województwo śląskie (1922-1939). Zarys monograficzny. Red. E Serafin. Katowice 1996. Wojna polsko-sowiecka 1920 roku. Przebieg walk i tło
międzynarodowe. Pod red. A. Koryna, Warszawa 1991. Wroński Μ.: Zapomniany bohater - por. Roman Jan Koźlik, dowódca Batalionu Szturmowego Tarnogórskiego III powstania śląskiego [w:] Polskie powstania narodowe. W 85. rocznicę wybuchu III powstania śląskiego. XIX Tarnogórska Sesja Naukowa. Pod red. Μ. Wrońskiego. Tarnowskie Góry 2006, s. 87-93. Wrzosek Μ.: Działania bojowe grupy „Północ" w czasie III powstania śląskiego w 1921. „Zaranie Śląskie" 1964/3. Wrzosek Μ.: Działania bojowe podgrupy „Butrym" podczas III powstania śląskiego w 1921 r „Sobótka” 1965/1. Wrzosek Μ.: Powstania śląskie 1919-1921. Warszawa 1971. Wrzosek Μ.: Wojny ograniče Polski odrodzonej 1918-1921. Warszawa 1992. Wyszczelski: Bitwa u wrót Warszawy 1920. Działania wojenne na przedpolu stolicy. Warszawa 2013. Wyszczelski L: Odrodzona Rzeczpospolita 1918. Walka o granice, postawa mocarstw, usuwanie oku pantów. Warszawa 2013. Zaolzie. Polsko-czeski spór o Śląsk Cieszyński 1918-2008. Pod red. Grzegorza Gąsiora. Wyd. Ośrodek KARTA 2008. Zarzycka Z.: Brandys Jan [w·.] Śląski słownik biograficzny. T. 3. Pod red. J. Kantyki i W. Zielińskiego. Katowice 1981. Zarzycka Z.: Polskie działania specjalne na Górnym Śląskim 1919-1921. Warszawa 1989. Zarzycka Z.: Batalion szturmowy tarnogórski w III powstaniu [w:] Nie tylko o Korfantym. Jeszcze o powstaniach śląskich i plebiscycie w świetle ostatnich badań. Pod red. Z. Kapały. Bytom 2000. Zieliński W.: Polska i niemiecka propaganda plebiscytowa na Górnym Śląsku. Wrocław-Warszawa 1972. 206
Zieliński W.: Wielkopolska a powstania śląskie. Historia. Zeszyty naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. 1970/10. Zieliński W: Ludzie i sprawy hotelu „Lomnitz". Katowice 1985. Zieliński W.: Michał Grażyński 1890-1965. Wojewoda śląski. Katowice 1986. Źródła do dziejów powstań śląskich. T. III. Oprać. J. Przewłocki, W. Zieliński. Wrocław 1974. Spis map Mapa obszaru plebiscytowego. Źródło: Μ. Mielżyński: Wspomnienia i przyczynki do historii III powstania górnośląskiego. Mikołów 1931. Wojna polsko-bolszewicka. Teatr działań. Ośrodek Badań Historii Wojskowej Muzeum Wojska w Białymstoku Rozmieszczenie oddziałów powstańczych i niemieckich w dniach 4 i 10 maja 1921. Źródło: Μ. Mielżyński: Wspomnienia i przyczynki. op. cit. Rozmieszczenie oddziałów powstańczych i niemieckich w dniu 21 maja 1921. Źródło: Μ. Mielżyński: Wspomnienia i przyczynki do historii .,op. cit. 207
INDEKS OSOBOWY A Abraham Roman - 76, 77,173 Alvensleben von Gustav gen. - 26, 45 Anczyc Władysław Ludwik - 97 Ankerstein Feliks, pseud. Butrym - 130, 197 Cavell Edith Louis - 40 Charaszkiewicz Edmund Kalikst рог. - 133 Chmielnicki Bohdan - 75 Chrobok Pawel, ps. Kunowski pik - 195 Chrzanowski Zygmunt - 198 Cinciała Andrzej - 6 Clemenceau Georges - 40 Creasy Edward Shepard - 95 Croix de la gen. - 46 Curzon George Nathaniel lord - 39, 52,121,192 Cyms Paweł - 136,198 Czajkowski Nikolaj - 190 В Bach von Aleksander - 5 Baczyński Stanislaw, pseud. Bittner - 130 Bałyga Jasiek - 79 Baran sierż. - 78 Barthou Louis - 113 Bebel Izaak - 78 Benedykt XV papież - 136, 183, 184 Beneš (Benesz) Edvard-10,11,115,140,163,185 Benis Artur - 198 Benisz Adam - 130, 197 Bernhardi von Friedrich gen. - 16 Berthelot Philippe - 114 Bertram Adolf kardynał - 118 Białecki Szymon -130 Bismarck von Otto - 26, 43, 93 Bloch - 99 Blumkin Jakow - 42 Boerner Ignacy - 130, 197 Bojko Jakub - 6 Bordeaux Henry - 40 Bożek Arka - 140 Bratkowski -141 Brechler - 109 Brenn Gustaw - 25 Briand Aristide - 48, 112, 116, 120, 182 Brożek Krzysztof - 91 Brun -198 Brusilow Aleksiej Aleksiejewicz ֊ 82 Buat Edmond Alphonse Leon gen. - 113 Budionny Siemion - 48, 72 Bülow von Karl - 40 Butrym - 130, 197 E Edgar Vincent - 55, 96,193 Etienne Maurice, ps. Frank-Nohain - 40 C Carlo hr. Sforzy - 138 Carr Edward Hallett „Ted" - 52, 53 F Farnik Ernest - 6 Filipów Jan sierż. - 77 208 D d'Abernon Edgar Vincent lord - 55,56,95,96,193 Daszyński Ignacy - 68,115,155,167 Davies Norman - 54 Dawidowicz por. - 78 Dąbrowski Jan Henryk gen. - 105, 136
Dembiński Teodor -112 Demeter Jan por. - 77, 78 Denikin Anton gen. - 46-48, 169, 170 Diamand Herman -198 Długosz Jan - 5, 142 Dłuski Kazimierz -188 Dmowski Roman - 7, 8, 41, 42, 114, 143, 150, 186, 188, 192 Dorn. A. - 97 Dowbór-Muśnicki Józef gen. - 23, 187 Downarowicz Medard - 189 Durant Kenneth - 57 Dybicz Iwan - 25, 27 Dyrkacz sierż. - 79 Działyński Ksawery - 15 Dzierżyński Feliks - 20, 66, 193
Fırla Jan -186 Flake Otto - 29 Floyar-Rajchman Henryk - 68 Foch Ferdynand marszałek - 24, 38, 39, 48, 54, 114-116 Fojkis Walenty - 35,100,104,136,198 Franciszekjózef I - 47,104 Fried Alfred Hermann - 18 Fryderyk II zob. Fryderyk Wielki Fryderyk III - 107 Fryderyk Wielki - 13, 24, 25, 43,179 Heryng Stefania - 67 Hindenburg von Paul - 14, 16, 21,116, 146 Hlinka Andrej - 185 Hlond August Prymas Polski ks. - 144,145 Höfer Karl gen. - 135-138 Hohenzlollernowie -17 Hollweg Theobald Bethmann - 16 Horwitz Maksymilian Henryk, ps. „Wit", „Henryk Wałecki" - 67 Howard sir Michael Eliot - 12, 17 Hubera L. - 41 I G Gaj Dmitrijewicz Gaj-Chan - 81, 87, 89 Gajdzik Karol - 138,198 Gallwitz von Max Karl Wilhelm gen. - 83 Gaulle de Charlese por. - 59, 85 Gawrych Józef Alojzy - 110, 111, 126 George David Lloyd - 8, 12, 13, 18, 39-41, 43, 5256, 93,119,121,167,173,174,179,182,183 Gessler Otto Karl - 12,119 Getman pchor. - 78 Goliński Ludwik - 78 Gottlieb Leopold - 67 Górnikiewicz Władysław - 6 Grabski Władysław - 55, 56,151,192 Gratier Jules Victor gen. - 90 Gruber Henryk - 68 Grünspann dr - 62 Guczkow Aleksandr - 45,165 H Habsburgowie - 5,15, 45 Hacking Reginald - 62 Haller Józef gen. - 6, 9, 23, 38, 45, 62, 72, 79, 85, 96, 143,190, 191 Haller de Hallenburg Stanislaw gen. - 89, 90 Hammer Julius - 57 Hanaka por. - 78 Hanecki-Fürstenberg Jakub - 66 Hank Tadeusz ppor. - 77 Hankey Maurice - 55 Harmsworth Alfred Charles William lord - 54, 55 Hašek Jaroslav - 115,163 Hertz-Barwiński Henryk - 67 Ionescu Take - 51 Iskariota Judasz - 65 Iwaszkiewicz Wacław gen. - 70 J Jan III Sobieski - 144 Januszajtis
Marian Józef Żegota płk. - 70,71,194 Jegorow Aleksander - 70 Jędrysik Seweryn, pseud. „Wallenstein" -130,198 Jonek - 10, 97 Juliusz Gromnicki kpr. - 77 Jura - 10, 97 Juszkiewicz por. - 78 К Kakowski Aleksander, prymas Królestwa Polskiego ks. - 20,118,145 Kalemba Henryk - 98,104 Kamieniew Lew - 10,13, 39, 53 Kamieniew Siergiej -191-193 Kaplicki Mieczysław - 68 Karnicki Aleksander gen. - 47 Kasprowicz Jan, poeta - 75 Kastner Erich - 29 Kerillis de Henri - 40 Keynes John Maynard - 17,18 Kiereński Aleksanrder - 60 Kirkor-Kiedroniowa Zofia -188 Kleist von mjr - 91 Kluck von Alexander gen. - 40 Kohn Feliks - 66 Kołczak - 60 Kołłątaj Hugon - 7 209
Kon Feliks -193 Kon Hieronim - 116, 196 Korbut Maryś - 78 Korfanty Wojciech - 33, 91, 99, 100, 102, 105, 111, 123, 124, 129, 134, 138, 175, 195, 198 Korzera gen. - 83 Kossak-Szczucka Zofia - 78 Kościuszko Tadeusz - 97 Kowalewski Jan por. - 133,196 Krassin Leonid Borisowicz - 40, 43, 53 Krukowski Henryk - 130, 197 Krynicki Władysław bp. - 199 Kubisz Jan, ps. Ślązak, poeta - 6, 7,133,139,140 Kulik Teodor kpt. - 198 L Lachman Wacław Aleksander, kompozytor - 97 Lachmann-Mose Hans - 29 Lenin - 12,13, 22, 23, 53, 59, 63, 65-67,145,167 Leroux Gaston - 48 Ligoń Juliusz - 6 Ligoń Stanisław - 92, 127 Liszka Antoni ppor. - 77 Litwinow Maksim Maksimowicz - 66 Lompa Józef - 6, 7 Londres Albert - 48 Londzin Józef ks. - 6, 7, 9, 109, 156 Lortz Jan - 136, 198 Ludendorff Erich - 14 Lwow Georgij ks. - 45 Łysek Jan -142 Μ Maasen Karl Georg - 25 Mackinder Halford John - 41 Mahomet - 65, 96 Makłakow Wasilij - 45 Marchlewski Julian - 193 Martens Ludwig - 57 Marynowski Władysław pchor. - 77, 78 Masaryk Tomas - 10, 11, 141, 148, 160, 185 Massenet Andre gen. - 22, 23 Matuszewski Ignacy - 56, 130, 197 Medwecki Stanisław - 78 Miarka Karol ֊ 6 Michejda Jan -6 210 Mickiewicz Adam - 96 Miedziński Bogusław - 130,197 Mielęcki Andrzej dr - 11, 33, 34, 96, 194 Mielżyński Maciej, ps. Nowina-Doliwa ppłk -129, 130,195,197 Mikołaj 1-47 Mikołaj II - 45, 60 Milik Karol ks. - 128 Millerand Aleksandre - 38, 39, 42, 44, 54, 93, 112, 113, 116, 152 Milukow Paweł - 45 Miładowski Lucjan - 130, 197 Mirski Marian Kantor - 95 Młot Karol - 117,141 Moraczewski Jędrzej - 117,141 Morcinek Gustaw -140 Mvsie - 110 N Napoleon I,
cesarz - 15, 29, 44, 59, 60, 114 Niemczyk Rudolf - 105, 136, 198 Niessei Henri gen. - 114 Nowak Alojzy kpt. - 136 Nowak Andrzej prof. - 13 O Obertyński Krzysztof kpt. - 77, 78 Omilianowicz-Pawlenko Michajło gen. - 70 Ostrowski Bolesław Andrzej mjr - 104 Őszek Robert por. - 198 P Pachoński Henryk prof. - 111, 112, 205 Paderewski Ignacy - 8, 39, 149-153, 174, 187, 218, 222, Parvus-Goldfand - 66 Paskiewicz Iwan - 25, 58 Patek Stanisław -191 Paweł Kempka dr - 101 Perges Jan ks. - 6 Petlura Symon - 75 Pilat kpr. - 78 Piłsudski Józef - 5, 7-11, 20, 23, 24, 35, 39, 41, 47, 48, 55, 58, 61, 62, 66-68, 71, 73, 75, 80, 81, 82, 86, 90, 92, 94- 96,101,104,112-117, 130, 133, 138, 139, 141-143, 145, 148, 160,
163, 166, 183, 184, 186-192, 194- 202, 205, 206, 217, 218, 221, 222, Pobożny Henryk ks. - 177 Poincare Raymond - 45,120,183 Polakiewicz Karol - 130,197 Polgar Alfred - 29 Potocki Dmitrij gen. - 46 Prosper Henrys Paul gen. - 23, 84, 85 Próchniak Edward -193 Puszczyński Tadeusz, ps. „Konrad Wawelberg" 130,134, 140,197, 198 R Radckliffe Percy gen. - 55 Ramert Rafael - 78 Raszewski Kazimierz gen. - 195 Rataj Franciszek kpt. - 198 Ratti Achille nuncjusz - 32, 99,145 Reger Tadeusz - 6,156, 217, 221 Ribot Alexandre - 42, 43 Rolle - 109 Romanowów dynastia - 44, 60,149,179 Rond Le Henri gen. - 90, 98,102,128, 134, 135, 138, 181 Rostworowski Stanisław, pseudonim Lubieniec ֊ 92,130,133,196,197, 202 Rozwadowski Tadeusz Jordan gen. - 50, 63,143 Różański Marian dr - 34 Rumbeld sir Horacy - 63 Rybarz Edward -186 Rydz Śmigły Edward gen. - 144 Rymer Józef- 198 S Samuel Stuart Μ. - 63, 64 Sanguszko Eustachy ks. -198 Sapieha Adam Stefan biskup krakowski - 118 Sapieha Eustachy ks. - 51, 55, 113, 121, 163 Satton Antony - 57 Sawinkow Borys - 166,190 Sazonow Siergiej - 45,149 Schultz Wilhelm - 110 Seeckt von Hans gen. - 12, 21-23, 27, 29 Sikorski Władysław gen. - 36, 37, 71, 87, 89, 117, 143, 144, 194, 202 Simons Walter dr - 56,118-120 Skorupka Ignacy - 9,10 Skulski Leopold -191 Smuts Jan Christian - 17 Sobelson Radek -66, 67 Sobieski zob Jan III -88,144 Sokolnicki Michał Hubert - 188 Sołłohub Nikołaj - 81 Sosnkowski Kazimierz - 49, 68, 113, 130, 194, 195, 197, 206 Sróter de Szanda István gen. - 49 Srokowski Stanisław - 198, 202 Stahn Józef - 65, 67, 71, 145, 146, 202, 219, 223 Stalmach Paweł - 5
Stpiczyński Wojciech - 130,197 Sujkowski Antoni Zygmunt - 188 Swiżajski Judasz - 65 Szarek Eugeniusz strz. - 77 Szczepanik J. -109 Szeptycki Stanisław gen. - 18, 23,116,196, 202 Szuwajew Aleksander - 81 Ś Śmigły Rydz Edward gen. - 144 Świtalski Kazimierz -196 T Tadeusz Kościuszko - 97 Targalski Władysław - 130,198 Teleki de Szék Pál János Ede - 146 Teodorowicz Józef Teofil - 118 Tharaud Jerome -40 Thies Frank - 29 Thugutt Stanislaw August - 189 Tirpitz Alfred admirał von - 14 Tower sir Reginald Thomas - 43, 62 Trąmpczyński Wojciech marszałek sejmu - 105, 156 Trocki Lew Dawidowicz - 22, 27, 42, 48, 65, 66, 145,167,175, 202 Tuchaczewski Michaił Nikołajewicz marszałek 25, 58, 59, 61, 62, 68, 70, 80, 81, 89, 146, 192, 201, 204-206, 223 Tucholsky Kurt - 29 U Ulitzka Carl (Karl) ks. - 108 211
Unszlicht Józef ֊ 193 Urbańczyk Paweł -186 V Vorzimmer Henryk - 68 Vorzimmer Tadeusz - 68 W Walerus Karol bosman - 198 Wallach-Finkelstein Enoch Meyer - 66 Wasilewski Leon - 116,196 Weiss Manfred - 49 Wereszycki - 68 Weygand Maxime gen.- 94,95,112,114,193,206 Wilhelm I cesarz - 24 Wilhelm II cesarz - 24 Wilson Henry Maitland marszałek - 54 Wilson prezydent - 57, 152, 156, 173, 174, 180 Wirth Joseph - 12, 13 Wiśniewski Tadeusz - 78 Wiśniowiecki Jeremi ks. - 75 Witczuk Józef - 196 Witos Wincenty - 9, 13, 36, 38, 141, 147, 166, 176, 178, 182, 193, 218, 222 Wojnar Kasper mjr - 130,197 Wolny Konstanty adwokat - 74, 99 Wołos Mariusz prof. - 45 Wrangl Piotr Nikołajewicz gen. - 44, 48 Wright Peter kpt. - 63, 64 Wróblewski Władysław -109 Z Zabałkański Iwan Dybicz feldmarszałek - 25 Zadik Iacob gen. - 51 Zajączkowski Bolesław kpt. - 76, 77, 79, 80 Zamorski Jan -113 Zamoyski Maurycy - 53,198 Zanibal Robert - 6 Zarugiewicz Konstanty - 79 Zarugiewiczowa Krystyna - 79 Zborowski Henryk kpt. - 196 Zejer Ludwik - 186 Zevaco Michel - 48 Ż Żelawski Edmund Bonifacy mjr - 104 212 Żeligowski Lucjana gen. - 194,195 Żeromski Stefan - 68, 69, 74 Żółtowski Alojzy - 46 Żuławski Jerzy - 76, 77 Żymierski Michał płk - 190
Здзислав Янечек ВЕРХНЯЯ СИЛЕЗИЯ И ПОЛЬСКО-БОЛЬШЕВИСТСКАЯ ВОЙНА НА СТРАНИЦАХ ГАЗЕТЫ «ГВЯЗДКА ЦЕШЫНЬСКА» К столетию Варшавской Битвы и Второго Силезского Восстания Резюме Редактором газеты «Гвяздка Цешыньска» («Gwiazdka Cieszyńska») в период польско-большевистской войны был ксёндз Юзеф Лондзин
(1862-1929), выдающийся общественно-политический деятель, историк, бургомистр Тешина. Как секретарь Союза Силезских Католиков, которым он руководил с 1903 г, он был избран в 1907 г. и в 1911 г. в Государственный Совет в Вене. Во время I Мировой войны он был членом Центрального Национального
Комитета. В октябре 1918 г. вместе с Яном Михейдо, который представлял польских евангелистов, и социалистом Тадеушем Регером ён возглавил Национальный Совет Тешинского Княжества. Весной 1919 г. принял участие в мирной конференции в Париже, на которой защищал интересы польского населения и боролся за
присоединение большей части Тешинской Силезии к Польше. Тематика и тон издания соответствовали требованиям времени. Сначала издание осуществляло обзор событий, связанных с крахом общих интересов трёх держав, которые захватили Польшу, наблюдало, как Австро-Венгрия втягивается в союз с Германией, а
потом, как начинается конфликт этих государств с Россией. В конце концов за борьбой не на жизнь, а на смерть между этими державами, которые до этой поры господствовали в данной части Европы. Внимание журналистов привлекали усилия Вены и Берлина по достижению согласия с поляками и запутанная
дипломатическая игра Юзефа Пилсудского. При чтении «Гвяздки Цешыньской» не покидает впечатление, что помещённые на её
страницах актуальные статьи не только обращались к читателю спокойным, полным достоинства тоном, но и были комментарием актуальных событий и слов Юзефа Пилсудского: "[.] нам очень нужен мир именно на заре нашего пробуждения от столетнего рабства, когда все наши силы должны быть направлены на восстановление Отечества, а со всех сторон нам угрожают и нападают на нас. Война, которая закончилась для Европы, для нас начинается и полыхает на наших границах. Украинцы угрожают 213
Львову, большевики заняли Вильно и стоят у ворот Бреста и Гродно. Они продвигаются вперёд и утверждают, что их целью является Варшава и вся Польша. Чехи напали на тешинские провинции, которые являются чисто польскими, а также на польские районы Спиша и Оравы. Немцы воюют против нас в Познанском
воеводстве. Со всех сторон мы окружены неприятелями и отрезаны от мира». В период борьбы с Советской Россией, которая несла огромную опасность Польше, многие партии и их средства массовой информации осуществляли нападки на Руководителя Государства. Они выдвигали против Ю. Пилсудского клеветнические
обвинения, среди прочего в том, что он не оказал необходимую помощь Львову, борющемуся с украинцами, и повлиял на несвоевременное возвращение в страну войск генерала Ю. Галлера. Редакция «Гвяздки Цешинской» под руководством ксендза Ю. Лондзина приняла другую тактику. В сообщениях с восточного фронта
она последовательно избегала упоминание Главнокомандующего, его прошлую деятельность во главе легионов называла «военным грехом на стороне немцев», за то чаще упоминала фамилии Войцеха Корфанти, Винцента Витоса и Игнация Падеревского. Газета с энтузиазмом писала о победах и преимуществах польского
оружия. С тревогой сообщалось о немецкой и чешской угрозе, а также о равнодушном отношении западных держав к польской проблеме, в частности Англии, которая в трудные для Польши моменты принимала на галерее парламента народного комиссара Леонида Красина и члена Политбюро ЦК Льва Каменева. Необходимо
отметить, что хотя одной из основных целей издания было оперативное и основательное информирование о
политических действиях европейских стран, в нём отражались, однако, и темы более лёгкого характера. Благодаря этому «Гвяздка Цешыньска» пользовалась большим спросом. Особенно охотно читатели знакомились с шуточными диалогами Юры и Ёнека, написанные на красивом силезском наречии. Они соперничали с
политическими сенсациями, повествованиями о фальшивых князьях и пророках. Однако в августе 1920 г. даже Юра и Ёнеквели дискуссии а пруссаках в Берлине, «которые радовались, что поляков большевики сметут». При чтении «Гвяздки Цешыньской» возникает однозначное впечатление, что «поляки не были
пассивными зрителями процесса рождения своего государства». Опубликованные на её страницах статьи и фельетоны являются свидетельством усилий, предпринятых сто лет назад нашими предками. Они оставили глубокий след в процессе восстановления Речи Посполитой от Верхней Силезии, Велькопольски, Гданьского
Поморья по далёкие Окраины. Автор на основе публикаций того времени в «Гвяздке Цешыньской» в главе «За Верхнюю Силезию» реконструирует события весны 1919 г., когда 214
Германия готовила план ликвидации польского государства при участии советской России. Второе силезское восстание было ответом на трагические события, происшедшие 16 и 17 августа 1920 г., когда немцы, уверенные в том, что большевики захватили Варшаву, совершили погром, направленный против польских
деятелей, разгромили польские центры, выкрикивая лозунги: „Warschau gefallen" (Варшава пала) i „Nieder mit Polen, nieder mit Frankreich!" (Долой Польшу, долой Францию). Среди жертв был среди прочих также и известный, уважаемый католический врач Анджей Мелецки (18641920), изувеченное тело которого
было брошено в реку Раву. То было время, когда прусские военные рассматривали возможность использования при решении проблемы Верхней Силезии чешского варианта в регионе Заользе, а именно - осуществить военную оккупацию и не допустить проведения плебисцита. Они склонялись к такому решению после того,
как на Конференции в Спа (5-16 июля 1920 г.) союзники решили проблему Тешинской Силезии в пользу агрессора. Развитие этой темы отражено в главе «О польской неблагодарности». Автор затронул среди прочего проблему немецкой ненависти к французам и полякам и помощи маршалу Μ. Тухачевскому, в успехах
которого они видели гарантию получения под свою власть Велькопольски и защиту «от польского волка» Верхней Силезии. «Газетные «колючки» против Польши» -- в главе под этим названием описана обстановка в Верхней Силезии и на польско-большевистском фронте. Отражением солидарных действий немцев была
прусская пресса, которая, не обращая внимания на политические тенденции, писала в том же антипольском тоне.
Жаждая мести, она распространяла самые страшные наговоры против Польши. «Гвяздка Цешыньска» писала, что немецкая пресса заняла по отношению к войне «большевистскую позицию», обильно распространяясь главным образом на тему польских военный поражений. По мнению газеты, Речь Посполитая уже перестала
существовать под напором большевиков. В Польше господствовали «хаос и беспорядок». «Куда бы ни пришли поляки, там по сообщениям этой прессы начинаются убийства и грабежи, а вот большевики повсюду устанавливают порядок». В свою очередь, в главе «Правительство в Варшаве хочет вести войну до конца»
отразилась решимость защитить независимость. Приведены комментарии силезской прессы и таких французских изданий, как Le Matin", „L'Echo de Paris", и „Le Temps", a также высказывания Ллойда Джорджа, французских политиков и парламентариев. «Польские Фермопилы» -- эта глава посвящена боям на южном
фронте (где комиссаром был И. Сталин), героизму жителей Львова и участников битвы под Задвожем. Эта проблематика рассматривается сточки зрения силезской прессы. 215
В битве под Задвожем, на подступах к Львову, 1-й батальон 54-го пехотного полка львовских добровольцев, состоящий из харцеров и молодых участников обороны города в 1919 г. и входящий в состав группировки Романа Абрахама (участника третьего силезского восстания), отражал атаки 6-й кавалерийской
дивизии Семёна Будённого, наступающей на Львов. Погибли 318 из 330 бойцов, которые на протяжении целого дня успешно сдерживали наступление большевистских войск. Эти события были проиллюстрированы цитатами из силезской газеты. «От «Чуда над Вислой» к «Чуду над Одером» ֊ это сюжетный переход от
Варшавской битвы ко второму силезскому восстанию и действиям по противостоянию актам насилия со стороны немцев в Верхней Силезии. В заключении подводятся итоги описанных событий. Военный успех Варшавской битвы и Третьего Силезского Восстания имел результатом включение в границы II Речм Посполитой
восточной части Верхней Силезии, который был вторым по значению промышленным регионом Европы. Это событие значительным образом изменило экономическую структуру аграрной Польши, приближая структуру польского общества к странам капиталистической культуры. Верхняя Силезия была самым большим
промышленным регионом страны. Этот факт подчёркивала "Гвяздка Цешыньска" в статье "О значении Верхней Силезии", а также во всех дидактических текстах кардинала Хлонда. Великий сын силезской земли, Предстоятель Польши ксёндз Август Хлонд органично включил "чудо над Вислой" и "чудо над Одером" в
историю общенациональной борьбы, защиты христианской цивилизации и в широком смысле идеи свободы. Как и битву под Грюнвальдом и
освобождение Вены, А. Хлонд включал эти победы в ряд исторических событий, пам'ять о которых сформировала национальные праздники, отодвигая в тень споры, объединяя польское общество в стране и заграницей. Ценным приложением к книге является Хроника событий и Список источников, содержащий малоизвестные документы эпохи на тему Верхней Силезии и Варшавской битвы. Tłumaczenie: Valery Buivai 216
Zdzisław Janeczek OBERSCHLESIEN UND DER POLNISCH-SOWJETISCHE KRIEG IN „GWIAZDKA CIESZYŃSKA" (DAS STERNLEIN VON TESCHEN). BERICHTE UND KOMMENTARE Zum hundertsten Jahrestag der Warschauer Schlacht und des zweiten Schlesischen Aufstandes Resume Der Redakteur von „Gwiazdka Cieszyńska" war während des PolnischSowjetischen Kriegs der katholische Priester Józef Londzin (1862-1929), ein ver dienstvoller sozialer und politischer Aktivist, Historiker, der Bürgermeister von Teschen. Als Sekretär des Verbands der Schlesischen Katholiken, der von ihm von 1903, in 1907 und 1911 geleitet wurde, wurde er zum Staatsrat in Wien gewählt. Während des I. Weltkriegs war er ein Mitglied des Obersten Nationalausschusses. Im Oktober 1918 führte er gemeinsam mit Jan Michejda, der polnische Evangeliker vertrat, und mit dem Sozialisten Tadeusz Reger den Staatsrat des Herzogtums Teschen. Im Frühling 1919 nahm er an der Friedenskonferenz in Paris teil, wo er die Interessen der polnischen Bevölkerung verteidigte und um den Anschluss der Mehrheit von Teschener Schlesien an Polen kämpfte. Die Thematik und der Ton der Zeitschrift wurden an die aktuellen Anforderungen angepasst. Anfänglich beobachtete sie den Einbruch der Interessengemeinschaft der drei Annexionsmächte, sie sah die Verstrickung der Donaumonarchie in ein Bündnis mit Deutschland und danach die Anfänge eines Konflikts dieser Staaten mit Russland und schließlich den tödlichen Kampf dieser Mächte, die bisher über diesen Teil Europas herrschten. Die journalistische Aufmerksamkeit fesselten die Bemühungen von Wien und Berlin um eine Allianz mit
Polen und ein verwickeltes politisches Spiel von Józef Piłsudski. Beim Lesen von „Gwiazdka Cieszyńska" hat man den Eindruck, dass die darin laufend veröffentlichten Artikeln zum Leser nicht nur mit einem ruhigen, würdi gen Ton sprachen, aber, dass sie ein Kommentar zu den laufenden Ereignissen und Worten von Józef Piłsudski: [.] wir brauchen Frieden gerade zu Beginn unserer Wiedergeburt nach hundert Jahren Gefangenschaft und wenn alle unseren Kräfte auf den Wiederaufbau unserer Heimat gerichtet werden sollten sehen wir uns von allen Seiten gefährdet und überfallen. Der Krieg, der für das Europa zu Ende ist, beginnt und brennt für uns an unseren Grenzen. Ukrainer gefährden Lwow, die 221
Bolschewiken nahmen Vilnius ein und sind vor den Toren von Brest und Grodno und beim Weiterkommen versichern sie, dass ihr Ziel Warschau und das ganze Polen wäre. Die Tschechen überfielen die Teschener Provinz, rein polnisch, aber auch die polnischen Bezirke von Spisz und Orava. Die Deutschen kämpfen gegen uns im Posener Gebiet. Von allen Seiten sind wir von Feinden umzingelt und von der Welt getrennt" waren. Während der gefährlichen Kämpfe mit sowjetischem Russland griffen viele Parteien und ihre publizistischen Organe den Staatsoberhaupt an. Sie machten gegen J. Piłsudski verleumderische Vorwürfe - u.a. wegen keiner wirksamen Hilfe an Lwow, das gegen Ukrainer kämpfte und wegen der Verzögerung des Heimkehrs der Truppen von General J. Haller -die Redaktion von „Gwiazdka Cieszyńska" unter der Leitung vom Priester J. Londzin machte sich eine andere Taktik zu eigen. In den Berichten von der Ostfront ließ sie konsequent die Person des obersten Befehlshabers außer Acht, seine frühere Legion-Aktion nannte sie „eine Kriegssünde auf der deutschen Seite", dagegen erwähnte sie öfter die Namen von Wojciech Korfanty, Wincenty Witos oder Ignacy Paderewski. Mit Enthusiasmus wurde über die Siege und Überlegenheit der polnischen Waffen geschrieben. Mit Sorgfalt äußerte man sich über die deutsche und tsche chische Gefahr und über das Desinteresse an der polnischen Sache der west lichen Großmächte, im Besonderen England, das in den für Polen schwierigen Momenten, im Parlament-Repräsentationssaal den Volkskommissar Leonid Krasin und das Politbüro-Mitglied des Zentralkomitees Lew Kamieniew
empfing. Es sollte bemerkt werden, dass obwohl eines der Grundziele der Zeitschrift schnelles und gründliches Informieren über politische Ereignisse Europäischer Länder war, gab es jedoch auch leichtere Themen. Dank dem erfreute sich „Gwiazdka Cieszyńska" großer Beliebtheit. Besonders gerne las man scherzhafte Dialogen von Jura und Jonek, die in der schönen schlesischen Mundart verzeichnet waren. Sie wetteiferten mit politischen Sensationen, Erzählungen über falsche Fürsten und Erlöser. Jedoch im August 1920 debattierten sogar Jura und Jonek über Preußen in Berlin, „welche erfreut waren, dass Bolschewiken die Polen zum wegkommen machen". Aus der Lektüre von „Gwiazdka Cieszyńska" ergibt sich deutlich, dass „Polen keine passiven Zuschauer der Geburt ihres Staates" waren. Die in der Zeitschrift veröffentlichten Artikel und Feuilletons waren ein Nachweis der Anstrengungen unternommen hundert Jahre früher von unseren Vorgängern und eine dauerhafte Spur ihres Beitrags zum Wiederaufbau der Republik Polen von Oberschlesien, Großpolen, Hinterpommern bis zum weiten Grenzland. Vom Verfasser werden auf Grund der damaligen Zeitungsmeldungen von „Gwiazdka Cieszyńska" im Abschnitt Für Oberschlesien die Ereignisse im Frühling 1919 rekonstruiert - als Deutschland den Plan der Liquidation des pol nischen Staates mit der Beteiligung von Soyjet-Rußland vorbereitete. Der zweite 222
schlesische Aufstand war eine Antwort auf die tragischen Ereignisse am 16. und 17. VIII 1920, als Deutsche - überzeugt, dass Warschau von den Bolschewiken er obert wurde -den Pogrom von polnischen Aktivisten begangen, polnische Räume demolierten und unter dem Motto „Warschau gefallen" und „Nieder mit Polen, nieder mit Frankreich!" demonstrierten. Unter den Opfern war u.a. der bekannte und geehrte Kattowitzer Arzt Andrzej Mielęcki (1864-1920), dessen eingeäscher te Leiche in Rawa geworfen wurde. Es war eine Zeit, wenn die preußischen Soldaten die Anwendung für Oberschlesien der tschechischen Variante im Olsagebiet erwogen -d.h. einneh men und keine Volksabstimmung zulassen. Sie neigten zu einer solchen Lösung nach dem, als bei der Konferenz in Spa (5-16 VII 1920) die Alliierten die Frage von Teschener Schlesien zugunsten des Aggressoren entschieden. Eine Erweiterung dieses Themas ist der Abschnitt „Über die polnische Undankbarkeit". Es wurde das Problem u.a. des deutschen Hasses gegen Franzosen und Polen und der Hilfe für den Marschall Μ. Tuchaczewski angesprochen, von dessen Erfolge sie die Rückgewinnung von Großpolen und den Schutz von Oberschlesien „vor dem pol nischen Wolf" abhängig machten. Die Presse-„Dorne" gegen Polen - der Abschnitt unter diesem Titel berührt die Beschreibung der Wirklichkeit in Oberschlesien und an der polnisch-bolschewischen Front. Eine Widerspiegelung des deutschen Solidarismus war die preußische Presse, die unabhängig von der politischen Option in demselben anti polnischen Ton schrieb. Aus Begier nach der Rache verbreitete sie die
furchtbar sten Verleumdungen gegen und über Polen. „Gwiazdka Cieszyńska" schrieb, dass die deutsche Presse eine „bolschewische Stellung" hinsichtlich des Kriegs nahm, indem sehr viel vor allem über polnische militärische Niederlagen geschrieben wurde. Danach existierte Polen unter dem Drang der Bolschewiken nicht mehr. In Polen herrschte „Chaos und Unordnung". „Da, wo Polen eintreten, dort ermor den und rauben sie nach dieser Presse, die Bolschewiken dagegen führen überall Ordnung ein". Der Abschnitt Die Regierung in Warschau will den Kampf bis zu Ende füh ren widerspiegelt die Entschlossenheit der Verteidigung der Unabhängigkeit in Anlehnung an die Kommentare der schlesischen Presse und solcher französischer Titel, wie: „Le Matin", „L'Echo de Paris" und „Le Temps" und der Aussage von Lloyd George՝ a, französischer Politiker und Abgeordneten. Polnische Thermopylen - ist ein Abschnitt gewidmet den Kämpfen an der südlichen Front (wo J. Stalin ein Kommissar war), der heldenhaften Haltung der Einwohner von Lemberg und den Teilnehmern der Schlacht bei Zadwörze. Diese Problematik wird aus dem Gesichtspunkt der schlesischen Presse betrachtet. Bei der Schlacht von Zadwörze, im Vorfeld von Lemberg, stellte sich das I Bataillon des 54. Infanterieregiments der Lemberger Freiwilliger, bestehend aus Pfadfinder und junger 1919-Verteidiger, ein Teil der Roman Abraham-Gruppe (war 223
an dem dritten Schlesischen Aufstand beteiligt) dem Angriff der 6. Pferdedivision von Siemion Budionny gegen Lemberg, 318 von 330 Kämpfenden kamen ums Leben, wobei sie den ganzen Tag den Angriff der Bolschewikenarmee erfolgreich stoppten. Diese Ereignisse wurden mit den Aussagen der Schlesischen Zeitung dargestellt. Vom „Wunder an der Weichsel" bis zum „Wunder an der Oder" ist ein Übergang von der Warschauer Schlacht zum Ausbruch des zweiten schlesischen Aufstands und Stoppen der deutschen Gewalt in Oberschlesien. In der Zusammenfassung sind die wichtigsten Konsequenzen der beschriebenen Ereignisse genannt. Der Militärerfolgt der Warschauer Schlacht und des dritten Schlesischen Aufstands hatte zur Folge, dass der Ostteil Oberschlesiens, der zwe ite Industriegebiet Europas, in die Grenzen der II Republik eingegliedert wurde. Das änderte wesentlich die wirtschaftliche Struktur vom Agrarpolen, indem die polnischen Beziehungen den Staaten mit kapitalistischer Kultur ähnlich wurden. Oberschlesien war das größte Industriebezirk im Land. Diese Tatsache wurde von „Gwiazdka Cieszyńska" im Artikel Über die Bedeutung von Oberschlesien und auch von Kard. Hlond in seiner Lehre unterstrichen. Der große Sohn Schlesiens, der Primas von Polen, der Priester August Hlond fügte sachkundig "den Wunder an der Weichsel" und den „Wunder an der Oder" in die Geschichte der allgemeinen nationalen Kämpfe in der Verteidigung der christlichen Zivilisation und der breit verstandenen Freiheitsidee ein. Ähnlich wie die Schlacht bei Grunwald zählte A. Hlond den Wiener Entsatz zu den historischen
Ereignissen, deren Andenken nationalen Feste gestaltete, welche Streitigkeiten in den Schatten stellen, die polnische Gemeinschaft im In- und Ausland einigen. Eine wertvolle Ergänzung ist der Kalender der Ereignisse und der Quellennachtrag mit wenig bekannten Unterlagen der Epoche, die sich auf Oberschlesien und Warschauer Schlacht beziehen. Tłumaczenie: Arkadiusz Budziak 224 Baveiiscne Staai?b֊o!iothek Mönchen |
| any_adam_object | 1 |
| any_adam_object_boolean | 1 |
| author | Janeczek, Zdzisław 1954- |
| author_GND | (DE-588)1167193830 |
| author_facet | Janeczek, Zdzisław 1954- |
| author_role | aut |
| author_sort | Janeczek, Zdzisław 1954- |
| author_variant | z j zj |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV048498498 |
| ctrlnum | (OCoLC)1390803035 (DE-599)BVBBV048498498 |
| era | Geschichte 1919-1921 gnd |
| era_facet | Geschichte 1919-1921 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>05101nam a2200853 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV048498498</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20230811 </controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">221005s2020 a||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="z">8390021010</subfield><subfield code="9">83-900210-1-0</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1390803035</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV048498498</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Janeczek, Zdzisław</subfield><subfield code="d">1954-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1167193830</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Górny Śląsk a wojna polsko-bolszewicka na łamach "Gwiazdki Cieszyńskiej"</subfield><subfield code="b">relacje i komentarze = Verchnjaja Silezija i polʹsko-bolʹševistskaja vojna na stranicach gazety "Gvjazdka Cešynʹska" : k stoletiju Varšavskoj Bitvy i Vtorogo Silezskogo Vosstanija = Upper Silesia and the polish-bolshevik war as reportedin Gwiazdka cieszynska : (the Cieszyn Star) Magazine reports and commentaries = Oberschlesien und der polnisch-sowjetischer Krieg in "Gwiazdka Cieszyńska" : (das Sternlein von Teschen) : Berichte und Kommentare</subfield><subfield code="c">Zdzisław Janeczek</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="6">880-01</subfield><subfield code="a">Verchnjaja Silezija i polʹsko-bolʹševistskaja vojna na stranicach gazety "Gvjazdka Cešynʹska"</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Upper Silesia and the polish-bolshevik war as reportedin Gwiazdka cieszynska</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Oberschlesien und der polnisch-sowjetischer Krieg in "Gwiazdka Cieszyńska"</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Siemianowice Śląskie</subfield><subfield code="b">[Oficyna Wydawnicza AB]</subfield><subfield code="c">2020</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">224 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassung in Englisch, Deutsch und Russisch</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1919-1921</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Presse</subfield><subfield code="0">(DE-588)4047150-0</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Motiv</subfield><subfield code="0">(DE-588)4040360-9</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Internationale Politik</subfield><subfield code="g">Motiv</subfield><subfield code="0">(DE-588)1199969826</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Oberschlesien</subfield><subfield code="g">Motiv</subfield><subfield code="0">(DE-588)4464403-6</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Polnisch-Sowjetischer Krieg</subfield><subfield code="g">1919-1921</subfield><subfield code="0">(DE-588)4076206-3</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Cieszyn</subfield><subfield code="0">(DE-588)4088880-0</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Gwiazdka Cieszyńska (czasopismo)</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Analiza treści i zawartości mediów</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Czasopismo polskie</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Plebiscyt na Górnym Śląsku (1921)</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Polityka międzynarodowa</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Powstania śląskie (1919-1921)</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Wojna polsko-bolszewicka (1919-1920)</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="2"><subfield code="a">Cieszyn (woj. śląskie)</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="2"><subfield code="a">Górny Śląsk</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="2"><subfield code="a">Niemcy</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="2"><subfield code="a">Polska</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="2"><subfield code="a">Rosja</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Gwiazdka Cieszyńska (czasopismo ; Polska ; 1851-1939)</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Wojna polsko-bolszewicka (1919-1920) / w prasie</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="2"><subfield code="a">Śląsk, Górny (Polska ; region) / 1919-1921 / w prasie</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">1901-2000</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">1918-1939</subfield></datafield><datafield tag="653" ind1=" " ind2="6"><subfield code="a">Opracowanie</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Cieszyn</subfield><subfield code="0">(DE-588)4088880-0</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Presse</subfield><subfield code="0">(DE-588)4047150-0</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Polnisch-Sowjetischer Krieg</subfield><subfield code="g">1919-1921</subfield><subfield code="0">(DE-588)4076206-3</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Motiv</subfield><subfield code="0">(DE-588)4040360-9</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="4"><subfield code="a">Oberschlesien</subfield><subfield code="g">Motiv</subfield><subfield code="0">(DE-588)4464403-6</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="5"><subfield code="a">Internationale Politik</subfield><subfield code="g">Motiv</subfield><subfield code="0">(DE-588)1199969826</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="6"><subfield code="a">Geschichte 1919-1921</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033875828&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033875828&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033875828&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Personenregister</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033875828&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033875828&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="880" ind1="1" ind2="1"><subfield code="6">246-01/(N</subfield><subfield code="a">Верхняя Cилезия и польско-большевистская вoйна на страницах газеты "Гвяздка Цешыньска"</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="f">sla</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20230811</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033875828</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">355.009</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09042</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">070.9</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09042</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">909</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09042</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Cieszyn (DE-588)4088880-0 gnd |
| geographic_facet | Cieszyn |
| id | DE-604.BV048498498 |
| illustrated | Illustrated |
| index_date | 2024-07-03T20:43:47Z |
| indexdate | 2024-07-10T09:39:46Z |
| institution | BVB |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033875828 |
| oclc_num | 1390803035 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 224 Seiten Illustrationen |
| psigel | BSB_NED_20230811 |
| publishDate | 2020 |
| publishDateSearch | 2020 |
| publishDateSort | 2020 |
| publisher | [Oficyna Wydawnicza AB] |
| record_format | marc |
| spelling | Janeczek, Zdzisław 1954- Verfasser (DE-588)1167193830 aut Górny Śląsk a wojna polsko-bolszewicka na łamach "Gwiazdki Cieszyńskiej" relacje i komentarze = Verchnjaja Silezija i polʹsko-bolʹševistskaja vojna na stranicach gazety "Gvjazdka Cešynʹska" : k stoletiju Varšavskoj Bitvy i Vtorogo Silezskogo Vosstanija = Upper Silesia and the polish-bolshevik war as reportedin Gwiazdka cieszynska : (the Cieszyn Star) Magazine reports and commentaries = Oberschlesien und der polnisch-sowjetischer Krieg in "Gwiazdka Cieszyńska" : (das Sternlein von Teschen) : Berichte und Kommentare Zdzisław Janeczek 880-01 Verchnjaja Silezija i polʹsko-bolʹševistskaja vojna na stranicach gazety "Gvjazdka Cešynʹska" Upper Silesia and the polish-bolshevik war as reportedin Gwiazdka cieszynska Oberschlesien und der polnisch-sowjetischer Krieg in "Gwiazdka Cieszyńska" Siemianowice Śląskie [Oficyna Wydawnicza AB] 2020 224 Seiten Illustrationen txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Zusammenfassung in Englisch, Deutsch und Russisch Geschichte 1919-1921 gnd rswk-swf Presse (DE-588)4047150-0 gnd rswk-swf Motiv (DE-588)4040360-9 gnd rswk-swf Internationale Politik Motiv (DE-588)1199969826 gnd rswk-swf Oberschlesien Motiv (DE-588)4464403-6 gnd rswk-swf Polnisch-Sowjetischer Krieg 1919-1921 (DE-588)4076206-3 gnd rswk-swf Cieszyn (DE-588)4088880-0 gnd rswk-swf Gwiazdka Cieszyńska (czasopismo) Analiza treści i zawartości mediów Czasopismo polskie Plebiscyt na Górnym Śląsku (1921) Polityka międzynarodowa Powstania śląskie (1919-1921) Wojna polsko-bolszewicka (1919-1920) Cieszyn (woj. śląskie) Górny Śląsk Niemcy Polska Rosja Gwiazdka Cieszyńska (czasopismo ; Polska ; 1851-1939) Wojna polsko-bolszewicka (1919-1920) / w prasie Śląsk, Górny (Polska ; region) / 1919-1921 / w prasie 1901-2000 1918-1939 Opracowanie Cieszyn (DE-588)4088880-0 g Presse (DE-588)4047150-0 s Polnisch-Sowjetischer Krieg 1919-1921 (DE-588)4076206-3 s Motiv (DE-588)4040360-9 s Oberschlesien Motiv (DE-588)4464403-6 s Internationale Politik Motiv (DE-588)1199969826 s Geschichte 1919-1921 z DE-604 Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033875828&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033875828&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033875828&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Personenregister Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033875828&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033875828&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract 246-01/(N Верхняя Cилезия и польско-большевистская вoйна на страницах газеты "Гвяздка Цешыньска" |
| spellingShingle | Janeczek, Zdzisław 1954- Górny Śląsk a wojna polsko-bolszewicka na łamach "Gwiazdki Cieszyńskiej" relacje i komentarze = Verchnjaja Silezija i polʹsko-bolʹševistskaja vojna na stranicach gazety "Gvjazdka Cešynʹska" : k stoletiju Varšavskoj Bitvy i Vtorogo Silezskogo Vosstanija = Upper Silesia and the polish-bolshevik war as reportedin Gwiazdka cieszynska : (the Cieszyn Star) Magazine reports and commentaries = Oberschlesien und der polnisch-sowjetischer Krieg in "Gwiazdka Cieszyńska" : (das Sternlein von Teschen) : Berichte und Kommentare Presse (DE-588)4047150-0 gnd Motiv (DE-588)4040360-9 gnd Internationale Politik Motiv (DE-588)1199969826 gnd Oberschlesien Motiv (DE-588)4464403-6 gnd Polnisch-Sowjetischer Krieg 1919-1921 (DE-588)4076206-3 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4047150-0 (DE-588)4040360-9 (DE-588)1199969826 (DE-588)4464403-6 (DE-588)4076206-3 (DE-588)4088880-0 |
| title | Górny Śląsk a wojna polsko-bolszewicka na łamach "Gwiazdki Cieszyńskiej" relacje i komentarze = Verchnjaja Silezija i polʹsko-bolʹševistskaja vojna na stranicach gazety "Gvjazdka Cešynʹska" : k stoletiju Varšavskoj Bitvy i Vtorogo Silezskogo Vosstanija = Upper Silesia and the polish-bolshevik war as reportedin Gwiazdka cieszynska : (the Cieszyn Star) Magazine reports and commentaries = Oberschlesien und der polnisch-sowjetischer Krieg in "Gwiazdka Cieszyńska" : (das Sternlein von Teschen) : Berichte und Kommentare |
| title_alt | Verchnjaja Silezija i polʹsko-bolʹševistskaja vojna na stranicach gazety "Gvjazdka Cešynʹska" Upper Silesia and the polish-bolshevik war as reportedin Gwiazdka cieszynska Oberschlesien und der polnisch-sowjetischer Krieg in "Gwiazdka Cieszyńska" |
| title_auth | Górny Śląsk a wojna polsko-bolszewicka na łamach "Gwiazdki Cieszyńskiej" relacje i komentarze = Verchnjaja Silezija i polʹsko-bolʹševistskaja vojna na stranicach gazety "Gvjazdka Cešynʹska" : k stoletiju Varšavskoj Bitvy i Vtorogo Silezskogo Vosstanija = Upper Silesia and the polish-bolshevik war as reportedin Gwiazdka cieszynska : (the Cieszyn Star) Magazine reports and commentaries = Oberschlesien und der polnisch-sowjetischer Krieg in "Gwiazdka Cieszyńska" : (das Sternlein von Teschen) : Berichte und Kommentare |
| title_exact_search | Górny Śląsk a wojna polsko-bolszewicka na łamach "Gwiazdki Cieszyńskiej" relacje i komentarze = Verchnjaja Silezija i polʹsko-bolʹševistskaja vojna na stranicach gazety "Gvjazdka Cešynʹska" : k stoletiju Varšavskoj Bitvy i Vtorogo Silezskogo Vosstanija = Upper Silesia and the polish-bolshevik war as reportedin Gwiazdka cieszynska : (the Cieszyn Star) Magazine reports and commentaries = Oberschlesien und der polnisch-sowjetischer Krieg in "Gwiazdka Cieszyńska" : (das Sternlein von Teschen) : Berichte und Kommentare |
| title_exact_search_txtP | Górny Śląsk a wojna polsko-bolszewicka na łamach "Gwiazdki Cieszyńskiej" relacje i komentarze = Verchnjaja Silezija i polʹsko-bolʹševistskaja vojna na stranicach gazety "Gvjazdka Cešynʹska" : k stoletiju Varšavskoj Bitvy i Vtorogo Silezskogo Vosstanija = Upper Silesia and the polish-bolshevik war as reportedin Gwiazdka cieszynska : (the Cieszyn Star) Magazine reports and commentaries = Oberschlesien und der polnisch-sowjetischer Krieg in "Gwiazdka Cieszyńska" : (das Sternlein von Teschen) : Berichte und Kommentare |
| title_full | Górny Śląsk a wojna polsko-bolszewicka na łamach "Gwiazdki Cieszyńskiej" relacje i komentarze = Verchnjaja Silezija i polʹsko-bolʹševistskaja vojna na stranicach gazety "Gvjazdka Cešynʹska" : k stoletiju Varšavskoj Bitvy i Vtorogo Silezskogo Vosstanija = Upper Silesia and the polish-bolshevik war as reportedin Gwiazdka cieszynska : (the Cieszyn Star) Magazine reports and commentaries = Oberschlesien und der polnisch-sowjetischer Krieg in "Gwiazdka Cieszyńska" : (das Sternlein von Teschen) : Berichte und Kommentare Zdzisław Janeczek |
| title_fullStr | Górny Śląsk a wojna polsko-bolszewicka na łamach "Gwiazdki Cieszyńskiej" relacje i komentarze = Verchnjaja Silezija i polʹsko-bolʹševistskaja vojna na stranicach gazety "Gvjazdka Cešynʹska" : k stoletiju Varšavskoj Bitvy i Vtorogo Silezskogo Vosstanija = Upper Silesia and the polish-bolshevik war as reportedin Gwiazdka cieszynska : (the Cieszyn Star) Magazine reports and commentaries = Oberschlesien und der polnisch-sowjetischer Krieg in "Gwiazdka Cieszyńska" : (das Sternlein von Teschen) : Berichte und Kommentare Zdzisław Janeczek |
| title_full_unstemmed | Górny Śląsk a wojna polsko-bolszewicka na łamach "Gwiazdki Cieszyńskiej" relacje i komentarze = Verchnjaja Silezija i polʹsko-bolʹševistskaja vojna na stranicach gazety "Gvjazdka Cešynʹska" : k stoletiju Varšavskoj Bitvy i Vtorogo Silezskogo Vosstanija = Upper Silesia and the polish-bolshevik war as reportedin Gwiazdka cieszynska : (the Cieszyn Star) Magazine reports and commentaries = Oberschlesien und der polnisch-sowjetischer Krieg in "Gwiazdka Cieszyńska" : (das Sternlein von Teschen) : Berichte und Kommentare Zdzisław Janeczek |
| title_short | Górny Śląsk a wojna polsko-bolszewicka na łamach "Gwiazdki Cieszyńskiej" |
| title_sort | gorny slask a wojna polsko bolszewicka na lamach gwiazdki cieszynskiej relacje i komentarze verchnjaja silezija i polʹsko bolʹsevistskaja vojna na stranicach gazety gvjazdka cesynʹska k stoletiju varsavskoj bitvy i vtorogo silezskogo vosstanija upper silesia and the polish bolshevik war as reportedin gwiazdka cieszynska the cieszyn star magazine reports and commentaries oberschlesien und der polnisch sowjetischer krieg in gwiazdka cieszynska das sternlein von teschen berichte und kommentare |
| title_sub | relacje i komentarze = Verchnjaja Silezija i polʹsko-bolʹševistskaja vojna na stranicach gazety "Gvjazdka Cešynʹska" : k stoletiju Varšavskoj Bitvy i Vtorogo Silezskogo Vosstanija = Upper Silesia and the polish-bolshevik war as reportedin Gwiazdka cieszynska : (the Cieszyn Star) Magazine reports and commentaries = Oberschlesien und der polnisch-sowjetischer Krieg in "Gwiazdka Cieszyńska" : (das Sternlein von Teschen) : Berichte und Kommentare |
| topic | Presse (DE-588)4047150-0 gnd Motiv (DE-588)4040360-9 gnd Internationale Politik Motiv (DE-588)1199969826 gnd Oberschlesien Motiv (DE-588)4464403-6 gnd Polnisch-Sowjetischer Krieg 1919-1921 (DE-588)4076206-3 gnd |
| topic_facet | Presse Motiv Internationale Politik Motiv Oberschlesien Motiv Polnisch-Sowjetischer Krieg 1919-1921 Cieszyn |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033875828&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033875828&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033875828&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033875828&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=033875828&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT janeczekzdzisław gornyslaskawojnapolskobolszewickanałamachgwiazdkicieszynskiejrelacjeikomentarzeverchnjajasilezijaipolʹskobolʹsevistskajavojnanastranicachgazetygvjazdkacesynʹskakstoletijuvarsavskojbitvyivtorogosilezskogovosstanijauppersilesiaandthepolishbolshevikwarasrepo AT janeczekzdzisław verchnjajasilezijaipolʹskobolʹsevistskajavojnanastranicachgazetygvjazdkacesynʹska AT janeczekzdzisław uppersilesiaandthepolishbolshevikwarasreportedingwiazdkacieszynska AT janeczekzdzisław oberschlesienundderpolnischsowjetischerkriegingwiazdkacieszynska |