Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht de ontwikkeling van bisschoppelijke burchten, adellijke huizen en versterkingen in relatie tot het landschap en de samenleving in Noordoost-Nederland tussen 1050 en 1450

Gespeichert in:
Bibliographische Detailangaben
1. Verfasser: Spiekhout, Diana 1988- (VerfasserIn)
Format: Abschlussarbeit Buch
Sprache:Dutch
Veröffentlicht: Groningen Rijksuniversiteit Groningen, Kenniscentrum Landschap 2020
Schlagworte:
Online-Zugang:Inhaltsverzeichnis
Tags: Tag hinzufügen
Keine Tags, Fügen Sie den ersten Tag hinzu!

MARC

LEADER 00000nam a2200000 c 4500
001 BV047127925
003 DE-604
005 00000000000000.0
007 t
008 210205s2020 ne a||| m||| 00||| dut d
020 |a 9789053452738  |9 978-90-5345-273-8 
035 |a (OCoLC)1226354994 
035 |a (DE-599)KXP1738565920 
040 |a DE-604  |b ger  |e rda 
041 0 |a dut 
044 |a ne  |c XA-NL 
049 |a DE-255 
050 0 |a NA350 
082 0 |a 723-724 
084 |a KUNST  |q DE-16  |2 fid 
100 1 |a Spiekhout, Diana  |d 1988-  |e Verfasser  |0 (DE-588)1205893245  |4 aut 
245 1 0 |a Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht  |b de ontwikkeling van bisschoppelijke burchten, adellijke huizen en versterkingen in relatie tot het landschap en de samenleving in Noordoost-Nederland tussen 1050 en 1450  |c Diana Spiekhout 
264 1 |a Groningen  |b Rijksuniversiteit Groningen, Kenniscentrum Landschap  |c 2020 
300 |a 808 Seiten  |b Illustrationen, Diagramme, Karten  |e 1 Karte (gefaltet), 1 Blatt 
336 |b txt  |2 rdacontent 
337 |b n  |2 rdamedia 
338 |b nc  |2 rdacarrier 
502 |b Dissertation  |c Rijksuniversiteit Groningen  |d 2020 
648 7 |a Geschichte 1050-1450  |2 gnd  |9 rswk-swf 
650 0 7 |a Adelshaus  |0 (DE-588)4141396-9  |2 gnd  |9 rswk-swf 
650 0 7 |a Burg  |0 (DE-588)4009104-1  |2 gnd  |9 rswk-swf 
650 0 7 |a Architektur  |0 (DE-588)4002851-3  |2 gnd  |9 rswk-swf 
651 7 |a Niederlande  |z Nordost  |0 (DE-588)4291495-4  |2 gnd  |9 rswk-swf 
655 7 |0 (DE-588)4113937-9  |a Hochschulschrift  |2 gnd-content 
689 0 0 |a Niederlande  |z Nordost  |0 (DE-588)4291495-4  |D g 
689 0 1 |a Burg  |0 (DE-588)4009104-1  |D s 
689 0 2 |a Adelshaus  |0 (DE-588)4141396-9  |D s 
689 0 3 |a Architektur  |0 (DE-588)4002851-3  |D s 
689 0 4 |a Geschichte 1050-1450  |A z 
689 0 |5 DE-604 
751 |a Groningen  |0 (DE-588)4094052-4  |2 gnd  |4 uvp 
856 4 2 |m V:DE-604  |q application/pdf  |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032534124&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA  |3 Inhaltsverzeichnis 
999 |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032534124 

Datensatz im Suchindex

_version_ 1804182177710080000
adam_text INHOUDSOPGAVE VOORWOORD 6 HOOFDSTUK 1: INLEIDING 15 1.1 INTRODUCTIE 16 1.2 STAND VAN ONDERZOEK 17 HET KASTELEN ONDERZOEK IN ENGELAND 17 INLEIDING 17 DE MILITAIR-FUNCTIONALISTISCHE ONDERZOEKSTRADITIE (CIRCA 1860 - CIRCA 1990) 18 DE STRUCTUREEL-SYMBOLISCHE ONDERZOEKSTRADITIE (1979-HEDEN) 19 DE LANDSCHAPPELIJKE ONDERZOEKSTRADITIE 1984 21 IERLAND 22 SCHOTLAND 22 DUITSLAND 23 DE PIONIERSPERIODE : HET MILITAIR-FUNCTIONALISME VAN DE NEGENTIENDE EEUW 23 VERNIEUWINGEN IN DE VROEGE TWINTIGSTE EEUW : DE BIJDRAGEN VAN PIPER EN EBHARDT 24 DE OPKOMST VAN DE DUITSE KASTELENARCHEOLOGIE (1931 - 1981) 26 ONTWIKKELING VAN MULTIFUNCTIONELE BENADERINGEN IN HET DUITSE KASTELENONDERZOEK (1981-HEDEN) 27 FRANKRIJK 28 BELGIE EN LUXEMBURG 31 NEDERLAND 31 INLEIDING 31 DE EERSTE WETENSCHAPPELIJKE INTERESSE IN KASTELEN (CIRCA 1850 - 1900) 32 HET NEDERLANDSE KASTEEL VANUIT BOUWHISTORISCH EN ARCHEOLOGISCH PERSPECTIEF (CIRCA 1900-HEDEN) 32 NAAR EEN MULTID I SCIPLINAIRE AANPAK MET HET OOG OP EEN MULTIFUNCTIONELE INTERPRETATIE 35 DISCIPLINAIRE STUDIES VANAF DE JAREN ZEVENTIG 36 LANGETERMIJNONTWIKKELINGEN VAN KASTELENONDERZOEK IN WEST - EUROPA 40 1 . 3 PROBLEEMSTELLING 41 1.4 THEORETISCH KADER 42 DEFINIERING VAN HET BEGRIP KASTEEL 42 DEFINIERING VAN HET BEGRIP LANDSCHAP 46 NAAR EEN MULTIDIMENSIONAAL MODEL VAN EEN KASTEEILANDSCHAP 47 1.5 AFBAKENING VAN HET ONDERZOEK 51 INLEIDING 51 GEOGRAFISCHE AFBAKENING 51 CHRONOLOGISCHE AFBAKENING 52 THEMATISCHE AFBAKENING 52 1.6 ONDERZOEKSTHEMA S EN ONDERZOEKSVRAGEN 52 1.7 BRONNEN EN ONDERZOEKSMETHODEN 54 1 . 8 OPBOUW VAN HET PROEFSCHRIFT 55 HOOFDSTUK 2: HET KASTELENLANDSCHAP VAN HET OVERSTICHT : EEN OVERZICHT VAN DE TERREINEN EN HUN RELATIE MET HET LANDSCHAP 57 2 . 1 INLEIDING 58 2 . 2 STAND VAN KENNIS 58 HET VOOROORLOGSE ONDERZOEK VAN DOORNINK 58 REGIONALE KASTELENSTUDIES SINDS 1969 59 DE ONTWIKKELINGSMODELLEN VAN JANSSEN 62 KENNISLACUNES 65 2 . 3 ONDERZOEKSDOELEN EN VRAAGSTELLING 65 2.4 BRONNEN EN ONDERZOEKSMETHODEN 66 INHOUD S OPG A V E BRONNEN 66 ARCHEOLOGISCHE BRONNEN 66 BOUWHISTORISCHE BRONNEN 69 ICONOGRAFISCHE BRONNEN 69 HISTORISCHE BRONNEN 71 CARTOGRAFISCHE BRONNEN 73 ONDERZOEKSMETHODEN 73 SAMENSTELLING CATALOGUS E N DATABASE 73 LANDSCHAPSRECONSTRUCTIE 74 2 . 5 LANDSCHAPSOPBOUW VAN HET OVERSTICHT TIJDENS DE VOLLE EN LATE MIDDELEEUWEN 75 INLEID I NG 75 LANDSCHAPSRECONSTRUCTIEKAART VAN HET OVERSTICHT ROND 1450 82 2. 6 DE KASTELEN : OVERZICHT VAN HUN DATERING, VERSCHIJNINGSVORMEN, BOUWMATERIALEN EN BOUWHEREN 82 INLE I DING 82 AANLEG EN GEBRU I KSDUUR 83 AANLEG 83 GEBRUIKSDUUR 88 VERSCHIJNINGSVORM VAN DE KASTELEN 91 INLEIDING 91 RUIMTELIJK VERSCHIJNINGSVORM VAN GRACHTEN- EN WALLENSTEISEIS 91 DE HOOFDBURCHT 98 DE VOORBURCHT 104 BOUWMATERIAAL 105 FUNDERINGSTECHNIEKEN 108 BOUWHEREN VAN DE KASTELEN 110 2.7 DE FYSISCH-GEOGRAFISCHE LIGGING VAN DE KASTELEN 112 INLEIDING 112 REGIONALE DIFFERENTIATIE IN HET VERSPREIDINGSPATROON VAN DE KASTELEN 112 GEOMORFOLOGISCHE LIGGING VAN DE KASTELEN 117 BODEMKUNDIGE LIGGING VAN DE KASTELEN 120 RELATIES TUSSEN KASTELEN EN NATUURLIJKE WATERLOPEN 122 2 . 8 RELATIES TUSSEN KASTELEN EN MIDDELEEUWSE DOORGAANDE LANDROUTES 124 INLEIDING 124 HET NEDERLANDSE NETWERK VAN DOORGAANDE WEGEN ROND 1600 VOLGENS HORSTEN 124 DE NOORDWEST-EUROPESE HANZEWEGEN VOLGENS BRUNS EN WECZERKA 126 RECONSTRUCTIE VAN DE DOORGAANDE MIDDELEEUWSE ROUTES IN HET OVERSTICHT 128 DE RELATIES TUSSEN WEGEN EN KASTELEN IN HET OVERSTICHT 130 2.9 RELATIES VAN KASTELEN MET NEDERZETTINGEN EN CENTRALE PLAATSEN 131 INLEIDING 131 HET BEGRIP STAD 133 DOMEINHOVEN 137 VERGADERPLAATSEN EN RECHTSPLAATSEN 138 KERKEN EN KLOOSTERS 139 DE RELATIE TUSSEN KASTELEN EN CENTRALE PLAATSEN 141 2 . 10 KASTEELONTWIKKELING IN RELATIE TOT HET FYSIEKE LANDSCHAP 141 HOOFDSTUK 3: HET KASTELEN LANDSCHAP VAN HET OVERSTICHT: EEN OVERZICHT VAN DE RELATIE TUSSEN DE KASTELEN EN DE ONTWIKKELING VAN DE BISSCHOP ALS TERRITORIAAL MACHTHEBBER 143 3.1 INLEIDING 144 3.2 DE ONTWIKKELING VAN DE BISSCHOPPELIJKE TERRITORIALE MACHT EN DE VORMING VAN HET OVERSTICHT 145 INLEIDING 145 HET ONTSTAAN VAN HET STICHT ALS WERELDLIJK TERRITORIUM 149 DE UITBOUW VAN HET PRINSBISDOM 157 VERZWAKKING VAN DE TERRITORIALE MACHT (CIRCA 1225 - 1350) 162 HERBEVESTIGING EN CONSOLIDATIE (1350-1450) 164 CONCLUSIE 167 9 10 3 . 3 BISSCHOPPELIJKE KASTELENPOLITIEK 168 INLEIDING 168 JURIDISCHE ASPECTEN VAN DE MIDDELEEUWSE KASTELENPOLITIEK 169 HET VERSTERKINGSRECHT 171 DE BISSCHOPPELIJKE KASTELEN IN HET OVERSTICHT 173 DE FUNCTIES VAN BISSCHOPPELIJKE KASTELEN IN HET OVERSTICHT 174 DE BURGGRAVEN, KASTELEINS EN AMBTMANNEN OP DE OVERSTICHTSE BISSCHOPPELIJKE KASTELEN 175 BORGMANNEN 177 KASTELEN DIE IN LEEN WERDEN UITGEGEVEN OF OPGEDRAGEN 178 OPEN HUIZEN 181 VERPANDE KASTELEN EN KASTELEN DIE IN PAND ZIJN GENOMEN 182 LANGETERMIJNONTWIKKELING VAN DE KASTELENPOLITIEK VAN DE UTRECHTSE BISSCHOPPEN IN HET OVERSTICHT (CIRCA 1050 TOT CIRCA 1450) 183 DE KASTELENPOLITIEK VAN DE UTRECHTSE BISSCHOPPEN 183 KASTELENPOLITIEK VERSUS STEDENPOLITIEK 187 3.4 NIET-BISSCHOPPELIJKE KASTELENBOUW 188 INLEIDING 188 DE EERSTE STAMKASTELEN VAN EDELVRIJEN EN MINISTERIALEN 188 KASTELEN IN PARTIJSTRIJD EN VETES 189 DE ADEL EN DE STEDEN 191 TERREINEN MET ONBEKENDE BOUWHEER 192 LANGETERMIJNONTWIKKELING VAN NIET-BISSCHOPPELIJKE KASTELENBOUW 192 3.5 SYNTHESE: LANGETERMIJNONTWIKKELING VAN DE MIDDELEEUWSE KASTELEN IN HET OVERSTICHT 193 INLEIDING 193 REFLECTIE OP DE ONTWIKKELINGSMODELLEN VAN JANSSEN 193 KASTEELONTWIKKELING IN RELATIE TOT DE ONTWIKKELING VAN BISSCHOPPELIJKE TERRITORIALE MACHT 195 FASE 1 A EN 1 B (CIRCA 700-890/950) - ONTWIKKELING BISDOM UTRECHT 199 FASE 2A (CIRCA 1060/1075-1140) - VEILIG STELLEN VAN DE VERKREGEN GRAAFSCHAPPEN 199 FASE 2B (CIRCA 1140-1225) - OPBOUW TERRITORIALE MACHT IN EEN DEEL VAN DE VERKREGEN GRAAFSCHAPPEN 200 FASE 3 (CIRCA 1225 - 1350) - RELATIEVE VERZWAKKING VAN DE BISSCHOPPELIJKE MACHT 200 FASE 4A (CIRCA 1350-1400) - CONSOLIDATIE VAN DE TERRITORIALE MACHT IN SALLAND, VOLLENHOVE EN IN MINDERE MATE TWENTE 202 FASE 4B: CIRCA 1400-1450: CONSOLIDATIE VAN DE TERRITORIALE MACHT IN TWENTE, DRENTHE EN HET GORECHT . 204 3.6 DE REGIONALE KASTELENLANDSCHAPPEN IN HET OVERSTICHT 205 HET KASTELENLANDSCHAP VAN HET GORECHT EN DE KOP VAN DRENTHE 206 HET KASTELENLANDSCHAP VAN ZUIDWEST-DRENTHE 208 HET KASTELENLANDSCHAP VAN DE REGGE EN DE VECHT 210 HET KASTELENLANDSCHAP TUSSEN ZWOLLE EN DEVENTER 211 HOOFDSTUK 4: HET KASTEEILANDSCHAP VAN DE HUNENBORG 213 4 . 1 INLEIDING 214 4.2 VOORGAAND ONDERZOEK 215 WAARNEMINGEN EN HYPOTHESEN VAN NEGENTIENDE-EEUWSE OUDHEIDKUNDIGEN 215 DE OPGRAVING VAN HOLWERDA IN 1916 218 NIEUWE HYPOTHESE VAN VERLINDE 220 PROEFSLEUVENONDERZOEK DOOR DE RIJKSDIENST VOOR HET OUDHEIDKUNDIG BODEMONDERZOEK IN 1994 221 BOORONDERZOEK OP DE LAGE HUNENBORG IN 2005 221 INTERDISCIPLINAIR LANDSCHAPSARCHEOLOGISCH ONDERZOEK IN 2016 221 DE HYPOTHESEN VAN SCHLUETER 222 4.3 ONDERZOEKSDOELEN EN VRAAGSTELLING 223 4.4 BRONNEN EN ONDERZOEKSMETHODEN 223 INHOUDSOPGAVE 4 . 5 MORFOLOGIE EN MATERIELE CULTUUR OMVANG VAN DE HUNENBORG DE OPGRAVINGEN OP DE HOOFDBURCHT DE PROFIELEN HET VLAK AANSLUITENDE WALSTRUCTUREN VONDSTMATERIAAL VAN DE HOOFDBURCHT EN VOORBURCHT BOTMATERIAAL OSL - DATERINGEN INTERPRETATIE: DE AANLEG- EN GEBRUIKSPERIODE VAN DE HUNENBORG 4 . 6 HISTORISCH-LANDSCHAPPELIJKE CONTEXT LIGGING VAN DE BURCHT IN HET NATUURLIJKE LANDSCHAP DE WATERHUISHOUDING IN DE OMGEVING VAN HET KASTEEL LIGGING TEN OPZICHTE VAN MIDDELEEUWSE BOERDERIJEN EN NEDERZETTINGEN VERBINDING VAN DE HUNENBORG MET DE REGIONALE EN BOVENREGIONALE BUITENWERELD 4.7 HISTORISCH-MAATSCHAPPELIJKE CONTEXT DE POLITIEKE ONTWIKKELINGEN HET RELIGIEUZE LEVEN RECHTEN OP GROND: FOREESTRECHT EN DOMEIN BEZIT GOEDEREN VAN DE BISSCHOP VAN UTRECHT GOEDEREN KAPITTELS EN RIJKSABDIJEN GOEDEREN VAN KLOOSTERS ADELLIJK GOED GRONDBEZIT TEN TIJDE VAN DE HUNENBORG DISCUSSIE : BOUWHEER, DATERING EN FUNCTIE VAN DE HUNENBORG 4.8 SYNTHESE: LANGETERMIJNONTWIKKELING VAN HET KASTEEILANDSCHAP VAN DE HUNENBORG FUNCTIES VAN DE HUNENBORG HOOFDSTUK 5: HET KASTELENLANDSCHAP ROND GOOR EN DIEPENHEIM (ZUIDWEST-TWENTE) 5 . 1 INLEIDING 5 . 2 VOORGAAND ONDERZOEK HISTORISCH ONDERZOEK TOT CIRCA 1960 ARCHEOLOGISCH EN HISTORISCH ONDERZOEK VANAF 1960 CONCLUSIE 5 . 3 ONDERZOEKSDOELEN EN VRAAGSTELLING 5.4 BRONNEN EN METHODEN DE LANDSCHAPSRECONSTRUCTIE RECONSTRUCTIE POLITIEKE, JURIDISCHE EN SOCIALE CONTEXT RECONSTRUCTIE VAN RECHTEN OP DE GROND 5 . 5 DE KASTELEN INLEIDING CHRONOLOGIE, VERSCHIJNINGSVORM EN BOUWHEREN VAN DE ZUIDWEST-TWENTSE KASTELEN: EEN BEKNOPT OVERZICHT VAN DIEPENHEIM EN GOOR KASTEEL DALE 5.6 FYSISCH-GEOGRAFISCHE LANDSCHAPSOPBOUW HET STUWWALLANDSCHAP HOGE STUWWALLEN, GRONDMORENERUGGEN EN -GLOOIINGEN SMELTWATERTERRASSEN, -HEUVELS EN -DALEN DEKZANDLANDSCHAP KLEINSCHALIGE KOPJESDUINEN GROOTSCHALIGE DEKZANDRUGGEN EN DEKZANDWELVINGEN GORDELDEKZANDRUGGEN ALS OVERGANG TUSSEN DE STUWWAL EN DE VLIEREN BROEKEN EN VLIEREN BROEKGEBIEDEN VLIERGEBIEDEN WATERHUISHOUDING DE KASTELEN EN HET FYSISCH-GEOGRAFISCHE LANDSCHAP 227 227 229 229 233 234 236 241 242 245 249 249 253 253 254 258 258 260 262 270 271 271 272 273 274 276 277 281 282 283 283 284 285 285 286 286 288 288 291 291 291 294 297 299 300 300 300 300 302 302 302 302 304 306 307 11 12 5.7 BEWONINGSGESCHIEDENIS 308 STEDEN 310 GOOR 310 DIEPENHEIM 313 RELATIE TUSSEN DE KASTELEN EN DE BEWON INGSPATRONEN 314 5.8 DE HISTORISCHE WATERHUISHOUDING 314 INLEIDING 314 DE WATERHUISHOUDING VOOR DE AANLEG VAN DE SCHIPBEEK 3 15 DE REGIONALE WATERHUISHOUDING TIJDENS EN NA DE AANLEG VAN DE SCHIPBEEK 323 KASTELEN IN RELATIE TOT DE HISTORISCHE WATERHUISHOUDING 325 5 . 9 HISTORISCHE WEGEN 327 DE POSITIE VAN ZUIDWEST-TWENTE BINNEN HET BREDERE PATROON VAN DOORGAANDE ROUTES IN OOST-NEDERLAND 327 LANDSCHAPPELIJKE SITUERING VAN HET MIDDELEEUWSE WEGEN PATROON EN DE BELANGRIJKE MOERASPASSAGES ROND GOOR EN DIEPENHEIM 330 WEGEN EN KASTELEN 331 5.10 LOKALE EN REGIONALE MACHTSVERHOUDINGEN 332 INLEIDING 332 HET GRAFELIJK GEZAG IN ZUIDWEST-TWENTE 332 DE ROL VAN KASTELEN IN DE WERELDLIJKE ORGANISATIE VAN ZUIDWEST-TWENTE 335 REGALIA EN ANDERE RECHTEN 338 5 . 11 BOEREN, BURGERS EN BORGMANNEN: DE SAMENLEVING RONDOM HET KASTEEL 339 INLEIDING 339 BOEREN 339 BORGMANNEN EN KASTEELPERSONEEL 339 ~~~ ~ 5 . 12 RELATIES TUSSEN DE KASTELEN EN DE KERK 344 KERKFILIATIE EN PAROCHIESTRUCTUUR 344 KASTELEN EN KLOOSTERS 347 5 . 13 MIDDELEEUWSE RECHTEN OP DE GROND 347 VERSCHILLENDE VORMEN VAN MIDDELEEUWSE RECHTEN OP DE GROND 348 RECHTEN OP DE GROND VAN DE HEER VAN GOOR VOOR CIRCA 1250 349 RECHTEN OP DE GROND VAN DE HEREN VAN DIEPENHEIM EN DE GRAVEN VAN DALE DIEPENHEIM VOOR 1331 350 RECHTEN OP DE GROND ROND 1400 IN ZU IDW EST-TWENTE EN DE RELATIE MET KASTELEN 352 HOFHORIGE GOEDEREN VAN RIJKSABDIJEN 353 GOEDEREN VAN KAPITTELS 353 GOEDEREN VAN KLOOSTERS EN KERKEN 354 TAFELGOEDEREN VAN DE BISSCHOP ROND 1400 354 LEENGOEDEREN VAN DE BISSCHOP VAN UTRECHT ROND 1400 356 GOEDEREN VAN MINISTERIALEN 360 CONCLUSIE: DE RELATIE TUSSEN KASTELEN EN BEZITSVERHOUDINGEN ROND GOOR EN DIEPENHEIM 36 1 5.14 SYNTHESE : DE LANGETERMIJNONTWIKKELING VAN HET REGIONALE KASTELEN LANDSCHAP IN ZUIDWEST-TWENTE 362 FASE 0 - CIRCA 11 00: HET LANDSCHAP VOOR DE KASTELEN 362 FASE 1 - CIRCA 1100-1177: HET STAMKASTEEL VAN DE EDELVRIJEN VAN DIEPENHEIM EN HET BISSCHOPPELIJKE KASTEEL/STAM KASTEEL VAN DE EDELVRIJEN VAN GOOR 363 FASE 2 - CIRCA 1177 - CIRCA 1250: DE GRAVEN VAN DALE-DIEPENHEIM EN DE BOUW VAN STAMKASTEEL DIEPENHEIM-II 370 FASE 3 - CIRCA 1250-1331: GOOR WEER IN EIGENDOM VAN DE BISSCHOP 371 FASE 4 - 1331- 1450: DE AANKOOP VAN DE HEERLIJKHEID DIEPENHEIM DOOR DE BISSCHOP EN DE BOUW VAN KASTELEN DOOR DE LAGE ADEL IN ZUIDWEST-TWENTE 372 INHOUDSOPGAVE HOOFDST UK 6: DE ONTWIKKELING VAN BISSCHOPPELIJKE BURCHTEN, ADELLIJKE HUI ZEN EN VERSTERKINGEN IN R ELAT IE TOT HET LANDSCHAP EN DE SAMENLEVING IN HET OVERSTICHT T USSEN 1050 EN 1450 375 6.1 INLEIDING 376 6 . 2 DE LANGETERMIJNONTWIKKELING VAN HET OVERSTICHTSE KASTELENLANDSCHAP 377 6 . 3 DE LANGETERMIJNONTWIKKELING VAN MICRO-REGIONALE EN LOKALE KASTELENLANDSCHAPPEN IN HET OVERSTICHT 384 6.4 DISCUSSIE : HET OVERSTICHTSE KASTELENLANDSCHAP IN (INTER)NATIONAAL PERSPECTIEF 387 DE LANGETERMIJNONTWIKKELING VAN BISSCHOPPELIJKE KASTELEN EN ADELLIJKE HUIZEN IN HET NEDERSTICHT 387 HET PRINSBISDOM MUNSTER 396 DISCUSSIE 402 6 . 5 HET MODEL VAN KASTEEILANDSCHAP: RESULTATEN EN BRUIKBAARHEID VOOR TOEKOMSTIG ONDERZOEK 404 CATALOGUS 409 CURRICULUM VITAE 591 SAMENVATTING 592 SUMMARY 601 ZUSAMMENFASSUNG 610 BIBLIOGRAFIE 619 LIJST VAN GEBRUIKTE ARCHIEVEN 619 LIJST VAN UITGEGEVEN BRONNEN 619 LIJST VAN GERAADPLEEGDE LITERATUUR 621 LIJST VAN GEBRUIKTE KAARTEN 645 LIJST VAN GEBRUIKTE WEBSITES 646 AFBEELDINGVERANTWOORDING 646 BIJLAGEN 655 BIJLAGE 2.1 DATABASE VAN DE BESPROKEN OVERSTICHTSE KASTELEN EN MOGELIJKE KASTE LEN 656 BIJLAGE 3.1 BEZETTING EN VERPANDINGEN EIGENKASTELEN 678 BIJLAGE 3.2 AANKOOP VAN KASTELEN 705 BIJLAGE 3.3 OPEN HUIZEN 706 BIJLAGE 3.4 KASTELEN DIE IN LEEN ZIJN GEGEVEN 709 BIJLAGE 3.5 TOEPASSINGEN VERSTERKINGSRECHT 711 BIJLAGE 3.6 BISSCHOPPELIJKE STADSSTICHTINGEN 716 BIJLAGE 3.7 TIJDLIJN UTRECHTS-GRONINGSE OORLOG OP BASIS VAN STADSREKENINGEN 717 KOSTENPOSTEN VOOR DE OORLOG IN DE STADSREKENINGEN VAN DEVENTER EN ZWOLLE 717 1400 717 1401 717 1402 718 1403 718 1404 718 1405 719 BIJLAGE 4.1 PROFIELEN VAN DE OPGRAVING NAAR DE HUNENBORG IN 2016 (ZIE H4 VOOR UITLEG) 720 BIJLAGE 4.2 POLLENDIAGRAMMEN ONDERZOEK DE HUNENBORG (H. SM EEN GE) 722 BIJLAGE 5.1: LAATMIDDELEEUWS GRONDBEZIT IN ZUIDWEST-TWENTE INGEDEELD NAAR EIGENAAR VRUCHTGEBRUIK 725 RICHTERAMBT KEDINGEN: STADSGERICHT GOOR 725 RICHTERAMBT KEDINGEN: KERSPEL GOOR 726 RICHTERAMBT KEDINGEN: BUURSCHAP MARKELO 728 RICHTERAMBT KEDINGEN: BUURSCHAP EISEN 732 RICHTERAMBT KEDINGEN: BUURSCHAP HERIKE 7 34 RICHTERAMBT KEDINGEN: BUURSCHAP STOCKUM 737 RICHTERAMBT DELDEN : BUURSCHAP W IENE-ZE LDAM 740 RICHTERAMBT DELDEN: BUURSCHAP HENGEVELDE 743 RICHTERAMBT DIEPENHEIM : KERSPEL DIEPENHEIM 745 RICHTERAMBT DIEPENHEIM: BUURSCHAP MARKVELDE 746 13 14 BIJLAGE 5.2 BORGLENEN GOOR IN LEENREPERTORIUM VAN HET STICHT 749 BIJLAGE 5.3 BORGMANNEN GENOEMD IN DE LIJST VAN LEENMANNEN, UITGAVE KEIJZER 752 BIJLAGE 5.4 BORGLENEN DIEPENHEIM IN LEENREPERTORIUM VAN HET STICHT 755 BIJLAGE 5.5 BORGLENEN DIEPENHEIM GENOEMD IN DE LIJST VAN LEENMANNEN, EDITIE DE KEIJZER 757 BIJLAGE 5.6 VERGELIJKING BORGMANNEN GOOR EN DIEPENHEIM UITGAVEN MULLER/UITGAVE DE KEIJZER TUSSEN HET LEEN REPERTORIUM 759 BIJLAGE 5.7 GOEDERENLIJST VAN GRAAF HENDRIK VAN DALE, SAMENWERKING MET HEIN JONGBLOED (HJ) 761 BIJLAGE 5.8 ARCHEOLOGISCHE WAARNEMINGEN PALEOLITHICUM-MESOLITHICUM - NEOLITHICUM 805 BIJLAGE 5.9 ARCHEOLOGISCHE WAARNEMINGEN BRONSTIJD - IJZERTIJD - ROMEINSE TIJD 806 BIJLAGE 5.10 ARCHEOLOGISCHE WAARNEMINGEN VROEGE MIDDELEEUWEN 807 BIJLAGE 5.11 ARCHEOLOGISCHE WAARNEMINGEN VOLLE EN LATE MIDDELEEUWEN 808 APART: UITVOUWKAART . BIJLAGEN 5 . 11 TLM 5 . 14 AAN DE ANDERE ZIJDE BIJLAGE 5.12 SPREIDING GOEDEREN WAARVAN DE GRAVEN VAN DA IE -DIEPENHEIM DE BLOOTEIGENDOM OVER BEZATEN. BIJLAGE 5.13 GOEDEREN IN ZUIDWEST-TWENTE IN DE VIJFTIENDE EEUW, INGEDEELD OP BASIS VAN BLOOTEIGENDOM BIJLAGE 5.14 GOEDEREN IN ZUIDWEST-TWENTE IN DE VIJFTIENDE EEUW, INGEDEELD OP BASIS VAN VRUCHTGEBRU IK
adam_txt INHOUDSOPGAVE VOORWOORD 6 HOOFDSTUK 1: INLEIDING 15 1.1 INTRODUCTIE 16 1.2 STAND VAN ONDERZOEK 17 HET KASTELEN ONDERZOEK IN ENGELAND 17 INLEIDING 17 DE MILITAIR-FUNCTIONALISTISCHE ONDERZOEKSTRADITIE (CIRCA 1860 - CIRCA 1990) 18 DE STRUCTUREEL-SYMBOLISCHE ONDERZOEKSTRADITIE (1979-HEDEN) 19 DE LANDSCHAPPELIJKE ONDERZOEKSTRADITIE 1984 21 IERLAND 22 SCHOTLAND 22 DUITSLAND 23 DE PIONIERSPERIODE : HET MILITAIR-FUNCTIONALISME VAN DE NEGENTIENDE EEUW 23 VERNIEUWINGEN IN DE VROEGE TWINTIGSTE EEUW : DE BIJDRAGEN VAN PIPER EN EBHARDT 24 DE OPKOMST VAN DE DUITSE KASTELENARCHEOLOGIE (1931 - 1981) 26 ONTWIKKELING VAN MULTIFUNCTIONELE BENADERINGEN IN HET DUITSE KASTELENONDERZOEK (1981-HEDEN) 27 FRANKRIJK 28 BELGIE EN LUXEMBURG 31 NEDERLAND 31 INLEIDING 31 DE EERSTE WETENSCHAPPELIJKE INTERESSE IN KASTELEN (CIRCA 1850 - 1900) 32 HET NEDERLANDSE KASTEEL VANUIT BOUWHISTORISCH EN ARCHEOLOGISCH PERSPECTIEF (CIRCA 1900-HEDEN) 32 NAAR EEN MULTID I SCIPLINAIRE AANPAK MET HET OOG OP EEN MULTIFUNCTIONELE INTERPRETATIE 35 DISCIPLINAIRE STUDIES VANAF DE JAREN ZEVENTIG 36 LANGETERMIJNONTWIKKELINGEN VAN KASTELENONDERZOEK IN WEST - EUROPA 40 1 . 3 PROBLEEMSTELLING 41 1.4 THEORETISCH KADER 42 DEFINIERING VAN HET BEGRIP 'KASTEEL' 42 DEFINIERING VAN HET BEGRIP LANDSCHAP 46 NAAR EEN MULTIDIMENSIONAAL MODEL VAN EEN KASTEEILANDSCHAP 47 1.5 AFBAKENING VAN HET ONDERZOEK 51 INLEIDING 51 GEOGRAFISCHE AFBAKENING 51 CHRONOLOGISCHE AFBAKENING 52 THEMATISCHE AFBAKENING 52 1.6 ONDERZOEKSTHEMA'S EN ONDERZOEKSVRAGEN 52 1.7 BRONNEN EN ONDERZOEKSMETHODEN 54 1 . 8 OPBOUW VAN HET PROEFSCHRIFT 55 HOOFDSTUK 2: HET KASTELENLANDSCHAP VAN HET OVERSTICHT : EEN OVERZICHT VAN DE TERREINEN EN HUN RELATIE MET HET LANDSCHAP 57 2 . 1 INLEIDING 58 2 . 2 STAND VAN KENNIS 58 HET VOOROORLOGSE ONDERZOEK VAN DOORNINK 58 REGIONALE KASTELENSTUDIES SINDS 1969 59 DE ONTWIKKELINGSMODELLEN VAN JANSSEN 62 KENNISLACUNES 65 2 . 3 ONDERZOEKSDOELEN EN VRAAGSTELLING 65 2.4 BRONNEN EN ONDERZOEKSMETHODEN 66 INHOUD S OPG A V E BRONNEN 66 ARCHEOLOGISCHE BRONNEN 66 BOUWHISTORISCHE BRONNEN 69 ICONOGRAFISCHE BRONNEN 69 HISTORISCHE BRONNEN 71 CARTOGRAFISCHE BRONNEN 73 ONDERZOEKSMETHODEN 73 SAMENSTELLING CATALOGUS E N DATABASE 73 LANDSCHAPSRECONSTRUCTIE 74 2 . 5 LANDSCHAPSOPBOUW VAN HET OVERSTICHT TIJDENS DE VOLLE EN LATE MIDDELEEUWEN 75 INLEID I NG 75 LANDSCHAPSRECONSTRUCTIEKAART VAN HET OVERSTICHT ROND 1450 82 2. 6 DE KASTELEN : OVERZICHT VAN HUN DATERING, VERSCHIJNINGSVORMEN, BOUWMATERIALEN EN BOUWHEREN 82 INLE I DING 82 AANLEG EN GEBRU I KSDUUR 83 AANLEG 83 GEBRUIKSDUUR 88 VERSCHIJNINGSVORM VAN DE KASTELEN 91 INLEIDING 91 RUIMTELIJK VERSCHIJNINGSVORM VAN GRACHTEN- EN WALLENSTEISEIS 91 DE HOOFDBURCHT 98 DE VOORBURCHT 104 BOUWMATERIAAL 105 FUNDERINGSTECHNIEKEN 108 BOUWHEREN VAN DE KASTELEN 110 2.7 DE FYSISCH-GEOGRAFISCHE LIGGING VAN DE KASTELEN 112 INLEIDING 112 REGIONALE DIFFERENTIATIE IN HET VERSPREIDINGSPATROON VAN DE KASTELEN 112 GEOMORFOLOGISCHE LIGGING VAN DE KASTELEN 117 BODEMKUNDIGE LIGGING VAN DE KASTELEN 120 RELATIES TUSSEN KASTELEN EN NATUURLIJKE WATERLOPEN 122 2 . 8 RELATIES TUSSEN KASTELEN EN MIDDELEEUWSE DOORGAANDE LANDROUTES 124 INLEIDING 124 HET NEDERLANDSE NETWERK VAN DOORGAANDE WEGEN ROND 1600 VOLGENS HORSTEN 124 DE NOORDWEST-EUROPESE HANZEWEGEN VOLGENS BRUNS EN WECZERKA 126 RECONSTRUCTIE VAN DE DOORGAANDE MIDDELEEUWSE ROUTES IN HET OVERSTICHT 128 DE RELATIES TUSSEN WEGEN EN KASTELEN IN HET OVERSTICHT 130 2.9 RELATIES VAN KASTELEN MET NEDERZETTINGEN EN CENTRALE PLAATSEN 131 INLEIDING 131 HET BEGRIP STAD 133 DOMEINHOVEN 137 VERGADERPLAATSEN EN RECHTSPLAATSEN 138 KERKEN EN KLOOSTERS 139 DE RELATIE TUSSEN KASTELEN EN CENTRALE PLAATSEN 141 2 . 10 KASTEELONTWIKKELING IN RELATIE TOT HET FYSIEKE LANDSCHAP 141 HOOFDSTUK 3: HET KASTELEN LANDSCHAP VAN HET OVERSTICHT: EEN OVERZICHT VAN DE RELATIE TUSSEN DE KASTELEN EN DE ONTWIKKELING VAN DE BISSCHOP ALS TERRITORIAAL MACHTHEBBER 143 3.1 INLEIDING 144 3.2 DE ONTWIKKELING VAN DE BISSCHOPPELIJKE TERRITORIALE MACHT EN DE VORMING VAN HET OVERSTICHT 145 INLEIDING 145 HET ONTSTAAN VAN HET STICHT ALS WERELDLIJK TERRITORIUM 149 DE UITBOUW VAN HET PRINSBISDOM 157 VERZWAKKING VAN DE TERRITORIALE MACHT (CIRCA 1225 - 1350) 162 HERBEVESTIGING EN CONSOLIDATIE (1350-1450) 164 CONCLUSIE 167 9 ' 10 3 . 3 BISSCHOPPELIJKE KASTELENPOLITIEK 168 INLEIDING 168 JURIDISCHE ASPECTEN VAN DE MIDDELEEUWSE KASTELENPOLITIEK 169 HET VERSTERKINGSRECHT 171 DE BISSCHOPPELIJKE KASTELEN IN HET OVERSTICHT 173 DE FUNCTIES VAN BISSCHOPPELIJKE KASTELEN IN HET OVERSTICHT 174 DE BURGGRAVEN, KASTELEINS EN AMBTMANNEN OP DE OVERSTICHTSE BISSCHOPPELIJKE KASTELEN 175 BORGMANNEN 177 KASTELEN DIE IN LEEN WERDEN UITGEGEVEN OF OPGEDRAGEN 178 OPEN HUIZEN 181 VERPANDE KASTELEN EN KASTELEN DIE IN PAND ZIJN GENOMEN 182 LANGETERMIJNONTWIKKELING VAN DE KASTELENPOLITIEK VAN DE UTRECHTSE BISSCHOPPEN IN HET OVERSTICHT (CIRCA 1050 TOT CIRCA 1450) 183 DE KASTELENPOLITIEK VAN DE UTRECHTSE BISSCHOPPEN 183 KASTELENPOLITIEK VERSUS STEDENPOLITIEK 187 3.4 NIET-BISSCHOPPELIJKE KASTELENBOUW 188 INLEIDING 188 DE EERSTE STAMKASTELEN VAN EDELVRIJEN EN MINISTERIALEN 188 KASTELEN IN PARTIJSTRIJD EN VETES 189 DE ADEL EN DE STEDEN 191 TERREINEN MET ONBEKENDE BOUWHEER 192 LANGETERMIJNONTWIKKELING VAN NIET-BISSCHOPPELIJKE KASTELENBOUW 192 3.5 SYNTHESE: LANGETERMIJNONTWIKKELING VAN DE MIDDELEEUWSE KASTELEN IN HET OVERSTICHT 193 INLEIDING 193 REFLECTIE OP DE ONTWIKKELINGSMODELLEN VAN JANSSEN 193 KASTEELONTWIKKELING IN RELATIE TOT DE ONTWIKKELING VAN BISSCHOPPELIJKE TERRITORIALE MACHT 195 FASE 1 A EN 1 B (CIRCA 700-890/950) - ONTWIKKELING BISDOM UTRECHT 199 FASE 2A (CIRCA 1060/1075-1140) - VEILIG STELLEN VAN DE VERKREGEN GRAAFSCHAPPEN 199 FASE 2B (CIRCA 1140-1225) - OPBOUW TERRITORIALE MACHT IN EEN DEEL VAN DE VERKREGEN GRAAFSCHAPPEN 200 FASE 3 (CIRCA 1225 - 1350) - RELATIEVE VERZWAKKING VAN DE BISSCHOPPELIJKE MACHT 200 FASE 4A (CIRCA 1350-1400) - CONSOLIDATIE VAN DE TERRITORIALE MACHT IN SALLAND, VOLLENHOVE EN IN MINDERE MATE TWENTE 202 FASE 4B: CIRCA 1400-1450: CONSOLIDATIE VAN DE TERRITORIALE MACHT IN TWENTE, DRENTHE EN HET GORECHT . 204 3.6 DE REGIONALE KASTELENLANDSCHAPPEN IN HET OVERSTICHT 205 HET KASTELENLANDSCHAP VAN HET GORECHT EN DE KOP VAN DRENTHE 206 HET KASTELENLANDSCHAP VAN ZUIDWEST-DRENTHE 208 HET KASTELENLANDSCHAP VAN DE REGGE EN DE VECHT 210 HET KASTELENLANDSCHAP TUSSEN ZWOLLE EN DEVENTER 211 HOOFDSTUK 4: HET KASTEEILANDSCHAP VAN DE HUNENBORG 213 4 . 1 INLEIDING 214 4.2 VOORGAAND ONDERZOEK 215 WAARNEMINGEN EN HYPOTHESEN VAN NEGENTIENDE-EEUWSE OUDHEIDKUNDIGEN 215 DE OPGRAVING VAN HOLWERDA IN 1916 218 NIEUWE HYPOTHESE VAN VERLINDE 220 PROEFSLEUVENONDERZOEK DOOR DE RIJKSDIENST VOOR HET OUDHEIDKUNDIG BODEMONDERZOEK IN 1994 221 BOORONDERZOEK OP DE LAGE HUNENBORG IN 2005 221 INTERDISCIPLINAIR LANDSCHAPSARCHEOLOGISCH ONDERZOEK IN 2016 221 DE HYPOTHESEN VAN SCHLUETER 222 4.3 ONDERZOEKSDOELEN EN VRAAGSTELLING 223 4.4 BRONNEN EN ONDERZOEKSMETHODEN 223 INHOUDSOPGAVE 4 . 5 MORFOLOGIE EN MATERIELE CULTUUR OMVANG VAN DE HUNENBORG DE OPGRAVINGEN OP DE HOOFDBURCHT DE PROFIELEN HET VLAK AANSLUITENDE WALSTRUCTUREN VONDSTMATERIAAL VAN DE HOOFDBURCHT EN VOORBURCHT BOTMATERIAAL OSL - DATERINGEN INTERPRETATIE: DE AANLEG- EN GEBRUIKSPERIODE VAN DE HUNENBORG 4 . 6 HISTORISCH-LANDSCHAPPELIJKE CONTEXT LIGGING VAN DE BURCHT IN HET NATUURLIJKE LANDSCHAP DE WATERHUISHOUDING IN DE OMGEVING VAN HET KASTEEL LIGGING TEN OPZICHTE VAN MIDDELEEUWSE BOERDERIJEN EN NEDERZETTINGEN VERBINDING VAN DE HUNENBORG MET DE REGIONALE EN BOVENREGIONALE BUITENWERELD 4.7 HISTORISCH-MAATSCHAPPELIJKE CONTEXT DE POLITIEKE ONTWIKKELINGEN HET RELIGIEUZE LEVEN RECHTEN OP GROND: FOREESTRECHT EN DOMEIN BEZIT GOEDEREN VAN DE BISSCHOP VAN UTRECHT GOEDEREN KAPITTELS EN RIJKSABDIJEN GOEDEREN VAN KLOOSTERS ADELLIJK GOED GRONDBEZIT TEN TIJDE VAN DE HUNENBORG DISCUSSIE : BOUWHEER, DATERING EN FUNCTIE VAN DE HUNENBORG 4.8 SYNTHESE: LANGETERMIJNONTWIKKELING VAN HET KASTEEILANDSCHAP VAN DE HUNENBORG FUNCTIES VAN DE HUNENBORG HOOFDSTUK 5: HET KASTELENLANDSCHAP ROND GOOR EN DIEPENHEIM (ZUIDWEST-TWENTE) 5 . 1 INLEIDING 5 . 2 VOORGAAND ONDERZOEK HISTORISCH ONDERZOEK TOT CIRCA 1960 ARCHEOLOGISCH EN HISTORISCH ONDERZOEK VANAF 1960 CONCLUSIE 5 . 3 ONDERZOEKSDOELEN EN VRAAGSTELLING 5.4 BRONNEN EN METHODEN DE LANDSCHAPSRECONSTRUCTIE RECONSTRUCTIE POLITIEKE, JURIDISCHE EN SOCIALE CONTEXT RECONSTRUCTIE VAN RECHTEN OP DE GROND 5 . 5 DE KASTELEN INLEIDING CHRONOLOGIE, VERSCHIJNINGSVORM EN BOUWHEREN VAN DE ZUIDWEST-TWENTSE KASTELEN: EEN BEKNOPT OVERZICHT VAN DIEPENHEIM EN GOOR KASTEEL DALE 5.6 FYSISCH-GEOGRAFISCHE LANDSCHAPSOPBOUW HET STUWWALLANDSCHAP HOGE STUWWALLEN, GRONDMORENERUGGEN EN -GLOOIINGEN SMELTWATERTERRASSEN, -HEUVELS EN -DALEN DEKZANDLANDSCHAP KLEINSCHALIGE KOPJESDUINEN GROOTSCHALIGE DEKZANDRUGGEN EN DEKZANDWELVINGEN GORDELDEKZANDRUGGEN ALS OVERGANG TUSSEN DE STUWWAL EN DE VLIEREN BROEKEN EN VLIEREN BROEKGEBIEDEN VLIERGEBIEDEN WATERHUISHOUDING DE KASTELEN EN HET FYSISCH-GEOGRAFISCHE LANDSCHAP 227 227 229 229 233 234 236 241 242 245 249 249 253 253 254 258 258 260 262 270 271 271 272 273 274 276 277 281 282 283 283 284 285 285 286 286 288 288 291 291 291 294 297 299 300 300 300 300 302 302 302 302 304 306 307 11 12 5.7 BEWONINGSGESCHIEDENIS 308 STEDEN 310 GOOR 310 DIEPENHEIM 313 RELATIE TUSSEN DE KASTELEN EN DE BEWON INGSPATRONEN 314 5.8 DE HISTORISCHE WATERHUISHOUDING 314 INLEIDING 314 DE WATERHUISHOUDING VOOR DE AANLEG VAN DE SCHIPBEEK 3 15 DE REGIONALE WATERHUISHOUDING TIJDENS EN NA DE AANLEG VAN DE SCHIPBEEK 323 KASTELEN IN RELATIE TOT DE HISTORISCHE WATERHUISHOUDING 325 5 . 9 HISTORISCHE WEGEN 327 DE POSITIE VAN ZUIDWEST-TWENTE BINNEN HET BREDERE PATROON VAN DOORGAANDE ROUTES IN OOST-NEDERLAND 327 LANDSCHAPPELIJKE SITUERING VAN HET MIDDELEEUWSE WEGEN PATROON EN DE BELANGRIJKE MOERASPASSAGES ROND GOOR EN DIEPENHEIM 330 WEGEN EN KASTELEN 331 5.10 LOKALE EN REGIONALE MACHTSVERHOUDINGEN 332 INLEIDING 332 HET GRAFELIJK GEZAG IN ZUIDWEST-TWENTE 332 DE ROL VAN KASTELEN IN DE WERELDLIJKE ORGANISATIE VAN ZUIDWEST-TWENTE 335 REGALIA EN ANDERE RECHTEN 338 5 . 11 BOEREN, BURGERS EN BORGMANNEN: DE SAMENLEVING RONDOM HET KASTEEL 339 INLEIDING 339 BOEREN 339 BORGMANNEN EN KASTEELPERSONEEL 339 ~~~ ~ 5 . 12 RELATIES TUSSEN DE KASTELEN EN DE KERK 344 KERKFILIATIE EN PAROCHIESTRUCTUUR 344 KASTELEN EN KLOOSTERS 347 5 . 13 MIDDELEEUWSE RECHTEN OP DE GROND 347 VERSCHILLENDE VORMEN VAN MIDDELEEUWSE RECHTEN OP DE GROND 348 RECHTEN OP DE GROND VAN DE HEER VAN GOOR VOOR CIRCA 1250 349 RECHTEN OP DE GROND VAN DE HEREN VAN DIEPENHEIM EN DE GRAVEN VAN DALE DIEPENHEIM VOOR 1331 350 RECHTEN OP DE GROND ROND 1400 IN ZU IDW EST-TWENTE EN DE RELATIE MET KASTELEN 352 HOFHORIGE GOEDEREN VAN RIJKSABDIJEN 353 GOEDEREN VAN KAPITTELS 353 GOEDEREN VAN KLOOSTERS EN KERKEN 354 TAFELGOEDEREN VAN DE BISSCHOP ROND 1400 354 LEENGOEDEREN VAN DE BISSCHOP VAN UTRECHT ROND 1400 356 GOEDEREN VAN MINISTERIALEN 360 CONCLUSIE: DE RELATIE TUSSEN KASTELEN EN BEZITSVERHOUDINGEN ROND GOOR EN DIEPENHEIM 36 1 5.14 SYNTHESE : DE LANGETERMIJNONTWIKKELING VAN HET REGIONALE KASTELEN LANDSCHAP IN ZUIDWEST-TWENTE 362 FASE 0 - CIRCA 11 00: HET LANDSCHAP VOOR DE KASTELEN 362 FASE 1 - CIRCA 1100-1177: HET STAMKASTEEL VAN DE EDELVRIJEN VAN DIEPENHEIM EN HET BISSCHOPPELIJKE KASTEEL/STAM KASTEEL VAN DE EDELVRIJEN VAN GOOR 363 FASE 2 - CIRCA 1177 - CIRCA 1250: DE GRAVEN VAN DALE-DIEPENHEIM EN DE BOUW VAN STAMKASTEEL DIEPENHEIM-II 370 FASE 3 - CIRCA 1250-1331: GOOR WEER IN EIGENDOM VAN DE BISSCHOP 371 FASE 4 - 1331- 1450: DE AANKOOP VAN DE HEERLIJKHEID DIEPENHEIM DOOR DE BISSCHOP EN DE BOUW VAN KASTELEN DOOR DE LAGE ADEL IN ZUIDWEST-TWENTE 372 INHOUDSOPGAVE HOOFDST UK 6: DE ONTWIKKELING VAN BISSCHOPPELIJKE BURCHTEN, ADELLIJKE HUI ZEN EN VERSTERKINGEN IN R ELAT IE TOT HET LANDSCHAP EN DE SAMENLEVING IN HET OVERSTICHT T USSEN 1050 EN 1450 375 6.1 INLEIDING 376 6 . 2 DE LANGETERMIJNONTWIKKELING VAN HET OVERSTICHTSE KASTELENLANDSCHAP 377 6 . 3 DE LANGETERMIJNONTWIKKELING VAN MICRO-REGIONALE EN LOKALE KASTELENLANDSCHAPPEN IN HET OVERSTICHT 384 6.4 DISCUSSIE : HET OVERSTICHTSE KASTELENLANDSCHAP IN (INTER)NATIONAAL PERSPECTIEF 387 DE LANGETERMIJNONTWIKKELING VAN BISSCHOPPELIJKE KASTELEN EN ADELLIJKE HUIZEN IN HET NEDERSTICHT 387 HET PRINSBISDOM MUNSTER 396 DISCUSSIE 402 6 . 5 HET MODEL VAN KASTEEILANDSCHAP: RESULTATEN EN BRUIKBAARHEID VOOR TOEKOMSTIG ONDERZOEK 404 CATALOGUS 409 CURRICULUM VITAE 591 SAMENVATTING 592 SUMMARY 601 ZUSAMMENFASSUNG 610 BIBLIOGRAFIE 619 LIJST VAN GEBRUIKTE ARCHIEVEN 619 LIJST VAN UITGEGEVEN BRONNEN 619 LIJST VAN GERAADPLEEGDE LITERATUUR 621 LIJST VAN GEBRUIKTE KAARTEN 645 LIJST VAN GEBRUIKTE WEBSITES 646 AFBEELDINGVERANTWOORDING 646 BIJLAGEN 655 BIJLAGE 2.1 DATABASE VAN DE BESPROKEN OVERSTICHTSE KASTELEN EN MOGELIJKE KASTE LEN 656 BIJLAGE 3.1 BEZETTING EN VERPANDINGEN EIGENKASTELEN 678 BIJLAGE 3.2 AANKOOP VAN KASTELEN 705 BIJLAGE 3.3 OPEN HUIZEN 706 BIJLAGE 3.4 KASTELEN DIE IN LEEN ZIJN GEGEVEN 709 BIJLAGE 3.5 TOEPASSINGEN VERSTERKINGSRECHT 711 BIJLAGE 3.6 BISSCHOPPELIJKE STADSSTICHTINGEN 716 BIJLAGE 3.7 TIJDLIJN UTRECHTS-GRONINGSE OORLOG OP BASIS VAN STADSREKENINGEN 717 KOSTENPOSTEN VOOR DE OORLOG IN DE STADSREKENINGEN VAN DEVENTER EN ZWOLLE 717 1400 717 1401 717 1402 718 1403 718 1404 718 1405 719 BIJLAGE 4.1 PROFIELEN VAN DE OPGRAVING NAAR DE HUNENBORG IN 2016 (ZIE H4 VOOR UITLEG) 720 BIJLAGE 4.2 POLLENDIAGRAMMEN ONDERZOEK DE HUNENBORG (H. SM EEN GE) 722 BIJLAGE 5.1: LAATMIDDELEEUWS GRONDBEZIT IN ZUIDWEST-TWENTE INGEDEELD NAAR EIGENAAR VRUCHTGEBRUIK 725 RICHTERAMBT KEDINGEN: STADSGERICHT GOOR 725 RICHTERAMBT KEDINGEN: KERSPEL GOOR 726 RICHTERAMBT KEDINGEN: BUURSCHAP MARKELO 728 RICHTERAMBT KEDINGEN: BUURSCHAP EISEN 732 RICHTERAMBT KEDINGEN: BUURSCHAP HERIKE 7 34 RICHTERAMBT KEDINGEN: BUURSCHAP STOCKUM 737 RICHTERAMBT DELDEN : BUURSCHAP W IENE-ZE LDAM 740 RICHTERAMBT DELDEN: BUURSCHAP HENGEVELDE 743 RICHTERAMBT DIEPENHEIM : KERSPEL DIEPENHEIM 745 RICHTERAMBT DIEPENHEIM: BUURSCHAP MARKVELDE 746 13 14 BIJLAGE 5.2 BORGLENEN GOOR IN LEENREPERTORIUM VAN HET STICHT 749 BIJLAGE 5.3 BORGMANNEN GENOEMD IN DE LIJST VAN LEENMANNEN, UITGAVE KEIJZER 752 BIJLAGE 5.4 BORGLENEN DIEPENHEIM IN LEENREPERTORIUM VAN HET STICHT 755 BIJLAGE 5.5 BORGLENEN DIEPENHEIM GENOEMD IN DE LIJST VAN LEENMANNEN, EDITIE DE KEIJZER 757 BIJLAGE 5.6 VERGELIJKING BORGMANNEN GOOR EN DIEPENHEIM UITGAVEN MULLER/UITGAVE DE KEIJZER TUSSEN HET LEEN REPERTORIUM 759 BIJLAGE 5.7 GOEDERENLIJST VAN GRAAF HENDRIK VAN DALE, SAMENWERKING MET HEIN JONGBLOED (HJ) 761 BIJLAGE 5.8 ARCHEOLOGISCHE WAARNEMINGEN PALEOLITHICUM-MESOLITHICUM - NEOLITHICUM 805 BIJLAGE 5.9 ARCHEOLOGISCHE WAARNEMINGEN BRONSTIJD - IJZERTIJD - ROMEINSE TIJD 806 BIJLAGE 5.10 ARCHEOLOGISCHE WAARNEMINGEN VROEGE MIDDELEEUWEN 807 BIJLAGE 5.11 ARCHEOLOGISCHE WAARNEMINGEN VOLLE EN LATE MIDDELEEUWEN 808 APART: UITVOUWKAART . BIJLAGEN 5 . 11 TLM 5 . 14 AAN DE ANDERE ZIJDE BIJLAGE 5.12 SPREIDING GOEDEREN WAARVAN DE GRAVEN VAN DA IE -DIEPENHEIM DE BLOOTEIGENDOM OVER BEZATEN. BIJLAGE 5.13 GOEDEREN IN ZUIDWEST-TWENTE IN DE VIJFTIENDE EEUW, INGEDEELD OP BASIS VAN BLOOTEIGENDOM BIJLAGE 5.14 GOEDEREN IN ZUIDWEST-TWENTE IN DE VIJFTIENDE EEUW, INGEDEELD OP BASIS VAN VRUCHTGEBRU IK
any_adam_object 1
any_adam_object_boolean 1
author Spiekhout, Diana 1988-
author_GND (DE-588)1205893245
author_facet Spiekhout, Diana 1988-
author_role aut
author_sort Spiekhout, Diana 1988-
author_variant d s ds
building Verbundindex
bvnumber BV047127925
callnumber-first N - Fine Arts
callnumber-label NA350
callnumber-raw NA350
callnumber-search NA350
callnumber-sort NA 3350
callnumber-subject NA - Architecture
ctrlnum (OCoLC)1226354994
(DE-599)KXP1738565920
dewey-full 723-724
dewey-hundreds 700 - The arts
dewey-ones 723 - Architecture from ca. 300 to 1399
dewey-raw 723-724
dewey-search 723-724
dewey-sort 3723 3724
dewey-tens 720 - Architecture
discipline Architektur
discipline_str_mv Architektur
era Geschichte 1050-1450 gnd
era_facet Geschichte 1050-1450
format Thesis
Book
fullrecord <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>02109nam a2200481 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV047127925</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">00000000000000.0</controlfield><controlfield tag="007">t</controlfield><controlfield tag="008">210205s2020 ne a||| m||| 00||| dut d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9789053452738</subfield><subfield code="9">978-90-5345-273-8</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1226354994</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)KXP1738565920</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">dut</subfield></datafield><datafield tag="044" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">ne</subfield><subfield code="c">XA-NL</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-255</subfield></datafield><datafield tag="050" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">NA350</subfield></datafield><datafield tag="082" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">723-724</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">KUNST</subfield><subfield code="q">DE-16</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Spiekhout, Diana</subfield><subfield code="d">1988-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1205893245</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht</subfield><subfield code="b">de ontwikkeling van bisschoppelijke burchten, adellijke huizen en versterkingen in relatie tot het landschap en de samenleving in Noordoost-Nederland tussen 1050 en 1450</subfield><subfield code="c">Diana Spiekhout</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Groningen</subfield><subfield code="b">Rijksuniversiteit Groningen, Kenniscentrum Landschap</subfield><subfield code="c">2020</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">808 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen, Diagramme, Karten</subfield><subfield code="e">1 Karte (gefaltet), 1 Blatt</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="502" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">Dissertation</subfield><subfield code="c">Rijksuniversiteit Groningen</subfield><subfield code="d">2020</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1050-1450</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Adelshaus</subfield><subfield code="0">(DE-588)4141396-9</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Burg</subfield><subfield code="0">(DE-588)4009104-1</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Architektur</subfield><subfield code="0">(DE-588)4002851-3</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Niederlande</subfield><subfield code="z">Nordost</subfield><subfield code="0">(DE-588)4291495-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="655" ind1=" " ind2="7"><subfield code="0">(DE-588)4113937-9</subfield><subfield code="a">Hochschulschrift</subfield><subfield code="2">gnd-content</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Niederlande</subfield><subfield code="z">Nordost</subfield><subfield code="0">(DE-588)4291495-4</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Burg</subfield><subfield code="0">(DE-588)4009104-1</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Adelshaus</subfield><subfield code="0">(DE-588)4141396-9</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Architektur</subfield><subfield code="0">(DE-588)4002851-3</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="4"><subfield code="a">Geschichte 1050-1450</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="751" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Groningen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4094052-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="4">uvp</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">V:DE-604</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&amp;doc_library=BVB01&amp;local_base=BVB01&amp;doc_number=032534124&amp;sequence=000001&amp;line_number=0001&amp;func_code=DB_RECORDS&amp;service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="999" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032534124</subfield></datafield></record></collection>
genre (DE-588)4113937-9 Hochschulschrift gnd-content
genre_facet Hochschulschrift
geographic Niederlande Nordost (DE-588)4291495-4 gnd
geographic_facet Niederlande Nordost
id DE-604.BV047127925
illustrated Illustrated
index_date 2024-07-03T16:31:19Z
indexdate 2024-07-10T09:03:24Z
institution BVB
isbn 9789053452738
language Dutch
oai_aleph_id oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-032534124
oclc_num 1226354994
open_access_boolean
owner DE-255
owner_facet DE-255
physical 808 Seiten Illustrationen, Diagramme, Karten 1 Karte (gefaltet), 1 Blatt
publishDate 2020
publishDateSearch 2020
publishDateSort 2020
publisher Rijksuniversiteit Groningen, Kenniscentrum Landschap
record_format marc
spelling Spiekhout, Diana 1988- Verfasser (DE-588)1205893245 aut
Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht de ontwikkeling van bisschoppelijke burchten, adellijke huizen en versterkingen in relatie tot het landschap en de samenleving in Noordoost-Nederland tussen 1050 en 1450 Diana Spiekhout
Groningen Rijksuniversiteit Groningen, Kenniscentrum Landschap 2020
808 Seiten Illustrationen, Diagramme, Karten 1 Karte (gefaltet), 1 Blatt
txt rdacontent
n rdamedia
nc rdacarrier
Dissertation Rijksuniversiteit Groningen 2020
Geschichte 1050-1450 gnd rswk-swf
Adelshaus (DE-588)4141396-9 gnd rswk-swf
Burg (DE-588)4009104-1 gnd rswk-swf
Architektur (DE-588)4002851-3 gnd rswk-swf
Niederlande Nordost (DE-588)4291495-4 gnd rswk-swf
(DE-588)4113937-9 Hochschulschrift gnd-content
Niederlande Nordost (DE-588)4291495-4 g
Burg (DE-588)4009104-1 s
Adelshaus (DE-588)4141396-9 s
Architektur (DE-588)4002851-3 s
Geschichte 1050-1450 z
DE-604
Groningen (DE-588)4094052-4 gnd uvp
V:DE-604 application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032534124&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis
spellingShingle Spiekhout, Diana 1988-
Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht de ontwikkeling van bisschoppelijke burchten, adellijke huizen en versterkingen in relatie tot het landschap en de samenleving in Noordoost-Nederland tussen 1050 en 1450
Adelshaus (DE-588)4141396-9 gnd
Burg (DE-588)4009104-1 gnd
Architektur (DE-588)4002851-3 gnd
subject_GND (DE-588)4141396-9
(DE-588)4009104-1
(DE-588)4002851-3
(DE-588)4291495-4
(DE-588)4113937-9
title Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht de ontwikkeling van bisschoppelijke burchten, adellijke huizen en versterkingen in relatie tot het landschap en de samenleving in Noordoost-Nederland tussen 1050 en 1450
title_auth Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht de ontwikkeling van bisschoppelijke burchten, adellijke huizen en versterkingen in relatie tot het landschap en de samenleving in Noordoost-Nederland tussen 1050 en 1450
title_exact_search Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht de ontwikkeling van bisschoppelijke burchten, adellijke huizen en versterkingen in relatie tot het landschap en de samenleving in Noordoost-Nederland tussen 1050 en 1450
title_exact_search_txtP ˜Hetœ middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht de ontwikkeling van bisschoppelijke burchten, adellijke huizen en versterkingen in relatie tot het landschap en de samenleving in Noordoost-Nederland tussen 1050 en 1450
title_full Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht de ontwikkeling van bisschoppelijke burchten, adellijke huizen en versterkingen in relatie tot het landschap en de samenleving in Noordoost-Nederland tussen 1050 en 1450 Diana Spiekhout
title_fullStr Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht de ontwikkeling van bisschoppelijke burchten, adellijke huizen en versterkingen in relatie tot het landschap en de samenleving in Noordoost-Nederland tussen 1050 en 1450 Diana Spiekhout
title_full_unstemmed Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht de ontwikkeling van bisschoppelijke burchten, adellijke huizen en versterkingen in relatie tot het landschap en de samenleving in Noordoost-Nederland tussen 1050 en 1450 Diana Spiekhout
title_short Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht
title_sort het middeleeuwse kastelenlandschap van het oversticht de ontwikkeling van bisschoppelijke burchten adellijke huizen en versterkingen in relatie tot het landschap en de samenleving in noordoost nederland tussen 1050 en 1450
title_sub de ontwikkeling van bisschoppelijke burchten, adellijke huizen en versterkingen in relatie tot het landschap en de samenleving in Noordoost-Nederland tussen 1050 en 1450
topic Adelshaus (DE-588)4141396-9 gnd
Burg (DE-588)4009104-1 gnd
Architektur (DE-588)4002851-3 gnd
topic_facet Adelshaus
Burg
Architektur
Niederlande Nordost
Hochschulschrift
url http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=032534124&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA
work_keys_str_mv AT spiekhoutdiana hetmiddeleeuwsekastelenlandschapvanhetoverstichtdeontwikkelingvanbisschoppelijkeburchtenadellijkehuizenenversterkingeninrelatietothetlandschapendesamenlevinginnoordoostnederlandtussen1050en1450