Nâ-bedîd Bir Kütüphane İçin İkinci Tarih Manzumesi: Feyzî'nin Tiryâkî Mehmed Paşa Kütüphanesi'ne Şiiri

Bunlar arasında bir cildi Revan Odası'na teslim edilen ve dördü satılan toplam beş cilt Kur'àn-г Kerîm ile iki cilt Епат-г Şerîf ve bir cilt de Dela'ilü'l-Hayrat bulunmaktadır.4 Defterde listelenen Tiryakı Mehmed Paşa'ya ait 2115 cilt kitabın 660 cildinin yanına yazılmış notlardan bu kitapların hicri 1162 senesinde I. MahmÛd'un emriyle Fatih Kütüphanesi'ne baǧışlandıǧı ortaya çıkar: "Sultân Mehmed Kütüb-hânesine fî Ca sene 1162 (Nisan-Mayıs 1749)." Ayrıca, I. MahmÛd'un Fatih Kütüphanesi'ne yaptıǧı baǧıştan bir gün önce listede kayıtlı kitapların 68'ini Ayasofya Kütüphanesi'ne gönderdiǧi de anlaşılır.5 Yukarıdaki bilgiler ışıǧında Tiryakı Mehmed Paşa'nın yaşadıǧı yüzyılın Osmanii seçkinleri, mesela Şehid Alî Paşa (ö. 1716), Damad Ibrâhîm Paşa (ö. 1730), Hacı Beşîr Aǧa (ö. 1746), Hekimoǧlu Alî Paşa (ö. 1758), Râgıb Paşa (ö. 1763) gibi bir kitap koleksiyoneri olduǧu kesinleşmektedir.6 Mehmed Paşa'nın koleksiyonunu bir bina yaptırarak kendi kütüphanesinde muhafaza etmeyi planladıǧına dair ilk bilgilere bunun için kaleme alınmış tarih manzumeleri aracılıǧıyla ulaşabilmekteyiz. Bu konuda tespit edebildiǧim ilk manzume yukarıda belirtildiǧi gibi şair Nevres-i Kadîme aittir.7 Bunun yanında Nevres'in Dîvan inda paşanın vezir olarak atanması (1159/1746), kütüphanesi (1160/1747) ve sebili (1160/1747) hakkında yazdıǧı üç tarih manzumesi daha bulunmaktadır.8 Nevres, sebilin yapımına düşürdüǧü tarihte paşanın, sebilin yanı sıra kütüphane ve medrese de yaptırdıǧını vurgular. Son zamanlarda yaptıǧım araştırmalar sırasında Tiryakı Mehmed Paşa'nın mimari programı için Halil Paşazade Feyzî'nin yazdıǧı tarih manzumelerine ulaştım.9 Feyzî'nin şimdilik tek nüshası olan Dîvânçe sinàe yer alan dört tarih manzumesinin konuları Nevres'in şiirlerine benzemektedir. O da paşanın sadarete atanmasına, medresesine, kütüphanesi ve mektebine tarih düşürmüştür.10 Nevres'ten farklı olarak Feyzi medrese ve mekteb hakkında da tarih manzumesi kaleme alırken sebil için şiir yazmamıştır.11 Bu yazıda Feyzî'nin hayat hikâyesine temas edildikten sonra kütüphane için yazdıǧı tarih manzumesinin metnine yer verilip içeriǧi deǧerlendirilecek ve Tiryakı Mehmed Paşa'nın kütüphanesi hakkında güncel bilgilere temas edilecektir. Bu da sarayın merkeziyle yakın ilişkileri olmadıǧını gösterir.15 Feyzî'nin Mehmed Paşa'yla ilişkisi hakkında elimizde yeterli veri olmamakla birlikte paşanın sadarete atanmasına ve yaptırmayı planladıǧı binalara şiir yazması o dönemde onun çevresinde olduǧuna işaret eder. Hatta Mehme