Türk dervişi Yunus Emre’de bezirgân dindarlığın eleştirisi

Anadolu’nun İslamlaşması ve Türkleşmesinde aynı şekilde Yesevî öğretinin yayılmasında büyük etkileri olan Yunus Emre’nin dinî düşünce sisteminin incelenmesi ve araştırılması kuşkusuz büyük önem arz etmektedir. Onun dinî, tasavvufî, ahlakî, sosyal, kültürel, siyasî, tarihî, ilmî ve edebî kişiliğiyle ilgili bugüne kadar yüzlerce makale, onlarca kitap kaleme alınmıştır. Ne var ki esnaf ve tüccar anlayışıyla, bağ bahçe, huri ve gılman beklentisi ve cehennem azabı korkusu ve endişesiyle Tanrı’ya kulluk eleştirisine dair şimdiye kadar araştırdığımız kadarıyla bir çalışma henüz yapılmamıştır. O bakımdan bu çalışmada, Yunus Emre’nin farklı nüsha ve baskılarından oluşan Risaletu’n-Nushiye’si ve Divan’ında Tanrı’ya tüccar anlayışıyla yapılan kulluk eleştirisi irdelenmiştir. Bu yönüyle araştırma, alana yeni katkılar sunan otantik ve özgün bir çalışma özelliğindedir. Literatür taraması yönteminin kullanıldığı bu araştırma sonucunda, Yunus Emre tarafından, sûfîlerin ve zahir şeriat ehlinin özden, Tanrısal sevgiden, samimiyet ve ihlâstan yoksun dindarlık anlayışının; cennet nimetlerine ve cehennem korkusuna, Ben’in çıkar ve kârına dayalı şekil ve görüntüde kalan dinî tutum ve tavırlarının yadsındığı; tam tersine salt sevgi ve saygıdan kaynaklanan Tanrı’ya kulluğun ise öncelendiği görülmüştür.