Türk Masal Anlatıcısının Kimliği

Türk dünyasında masal anlatıcılarının kimliği mitolojik bir geçmişe uzanmaktadır. Masal anlatıcılarınınilk atasının, tıpkı ilk şaman ve ilk yönetici gibi yaratılışın başında Tanrı tarafından yer altınagönderilen Erlik tarafından eğitildiğine inanılmaktadır. Bu sayede Erlik/Şeytan hakkında “gerçek”leriöğrenen ilk anlatıcılar, ondan korunmayı ve masal anlatarak içinde bulundukları toplumları korumayıhedeflemişlerdir. Mitolojik âlemden reel âleme geçişin sembolü gibi görünen masal anlatıcılarının kimliğigeleneksel dünya görüş çerçevesinde şekillenmektedir. Geleneksel dünya görüşün canlılık durumunagöre Türklük coğrafyasının çeşitli bölgelerinde masal anlatıcılarının koruyucu ruhlarının olduğunainanılması, yeteneklerinin kuşaktan kuşağa geçmesi, şaman hastalığına benzer bir hastalık geçirmelerive yeteneklerini rüyada almaları gibi hususlar, Türk masal anlatıcılarının kimliğini belirleyen mitolojikköklerdir. Kitabî dinlerin kök saldığı coğrafyalarda ise geleneksel dünya görüşün silikleşmesi, dolayısıylamasal anlatıcılarının bu köklerden uzak kalarak anlamını ve işlevini yitirmesi söz konusudur.Örneğin İslâm kültürünün hakim olduğu Anadolu Türklüğünde destan ve masal anlatıcılarının işlevive kutsallığı din adamlarına geçmiştir. Bunun en önemli göstergesi, ikincil sözlü belleğin en baskınkarakterli örneği olan TV ekranlarında, özellikle Ramazan programlarının en aranan anlatıcılarının,İslami kıssaları büyük bir ustalıkla anlatabilen din hocalarının olmasıdır. Oysa Tanrı’nın yeryüzündepek çok millet yarattığına ve bu yaratmada bir hikmet olduğuna inanılması anlayışı dikkate alınarakgeleneksel kültür anlatıcılarına da gereken önemin verilmesi gerekmektedir.