Karmelici Bosi w kręgu zainteresowań aparatu bezpieczeństwa PRL na terenie województwa krakowskiego w świetle zachowanych sprawozdań kierowanych do MBP i MSW w latach 1947-1970

In the times of the Polish People’s Republic, national security issues and, at the same time, surveillance of the society and suppression of many institutions – the Catholic Church included - were in the hands of appropriate services, modelled on the Soviet NKVD. At first this was the Ministry of Public Security and since 1956 the Security Police. The first part of the article presents the organization of security units in the voivodship of Cracow and the distribution of monastic communities, while the second throws light on the activities of these units uh the basis of preserved reports sent from Cracow to the Ministry of Public Security and the Ministry of Internal Affairs. Officials of the Security Police who worked in the voivodship and district departments took a close interest in the Discalced Carmelite monks, taking account of their wartime past, pastoral activity and connections with the Church hierarchy. To ensure influence upon the life of the Discalced Carmelite Province as well as access to information on monastic internal issues they gained several secret collaborators within the congregation itself and its lay associates. The article is the first attempt at showing the methods of the Security Police (SB) and the Security Office (UB) activities directed at monastic orders; methods aiming at subjugating to the authorities not only the orders themselves, but the whole Catholic Church in Poland. W dniu 21 lipca 1944 roku ustawą wydaną przez Krajową Radę Narodową o utworzeniu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego został powołany Resort Bezpieczeństwa Publicznego. Jego zadania i działalność były w całej rozciągłości wzorowane na radzieckim NKWD. Resort ten - wszelkimi środkami – miał chronić „władzę ludową”, zlikwidować opozycję polityczną i zbrojne podziemie, utrwalić nowy system polityczno-społeczno-gospodarczy, rozbić Kościół katolicki i inne związki wyznaniowe. Resortowi podlegała Milicja Obywatelska, Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego, więzienia oraz obozy pracy. Z dniem 1 stycznia 1945 roku został przekształcony w Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego. W jego ramach działał w Departamencie V Wydział V, który zajmował się inwigilowaniem Kościoła katolickiego. Reorganizacja Ministerstwa w 1949 roku doprowadziła do utworzenia Departamentu XI, którego zadaniem był nadzór nad Kościołem katolickim. Kolejna reorganizacja MBP miała miejsce w grudniu 1954 roku. Powstał wówczas Komitet do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego oraz Ministerstwo Spraw We