PARAPROBİYOTİKLER VE POSTBİYOTİKLER: GIDA VE FARMAKOLOJİ UYGULAMALARI

Son yıllarda tüketicilerin fonksiyonel ürünlere yönelik artan talepleriyle birlikte probiyotik ürün pazarı hızla gelişmeye başlamıştır. ‘Yeterli miktarda alındığında konakçı sağlığı üzerinde olumlu etkiler gösteren canlı mikroorganizmalar’ olarak tanımlanan probiyotikler, fonksiyonel gıda üretimi amacıyla yaygın olarak kullanılmaktadır. Yapılan çalışmalardan elde edilen veriler, probiyotik hücrelerin canlı olmadığı durumlarda da sağlık üzerinde yararlı etkiler sağlayabileceğini göstermiştir. Probiyotik kullanımına alternatif olarak, fonksiyonel gıda pazarında potansiyel bir fırsat sağlayan paraprobiyotik ve postbiyotik terimleri ortaya çıkmıştır. Paraprobiyotikler, yeterli miktarda uygulandığında konakçı sağlığı üzerinde fayda sağlayan, canlı olmayan mikrobiyal hücreler olarak tanımlanmaktadır. Paraprobiyotik eldesinde hücrenin sağlam yapısı korunarak canlı hücre inaktive edilmektedir. Postbiyotikler yararlı mikroorganizmalar tarafından salgılanan metabolik ürünler veya mikrobiyal hücre lizisi sonucu ortama salınan düşük molekül ağırlıklı çözünür bileşiklerdir. Antimikrobiyal, antienflamatuvar, antikarsinojenik, antiproliferatif ve immünomodülatör gibi yararlı özelliklere sahip olduğu bildirilen paraprobiyotik ve postbiyotikler, gıda ve farmakoloji endüstrisinde uygulanmaktadır. Bu çalışmada, paraprobiyotik ve postbiyotiklerin tanımı, gıda ve ilaç endüstrisinde kullanımları ve sağlık üzerine etkileri değerlendirilmiştir.